In het Europees parlement loopt een opmerkelijke tentoonstelling. Een reeks Poolse parlementsleden, met steun van de eurosceptische ECR-fractie, toont er beelden van de ‘vervloekte soldaten’: de vrijheidsstrijders die zich na de installatie van de rode dictatuur terugtrokken in de Poolse bossen en de strijd verder zetten tot maar liefst… 1963. Zij werden niet alleen belaagd door soldaten en opgejaagd door verraders en geheime diensten, maar tegelijk met rode propaganda besmeurd als ‘vijanden van het volk’. Opmerkelijke beelden van een nauwelijks bekend deel van de Europese geschiedenis; RechtsActueel geeft gratis 6 rijk-geïllustreerde boeken weg.
Januari 1944. Het Rode leger dringt de Duitsers terug, en overschrijdt de grens van het vroegere Polen. Strijders van het Poolse leger vechten aanvankelijk samen en naast de Russen, maar achter de troepen volgt de NKVD, de geheime politie van Stalin. Die begint met het oppakken en afvoeren van de Poolse strijders. Die beseffen nu dat ze niets te verwachten hebben van de Russen en doen een wanhoopspoging: in augustus 1944 beginnen zij de opstand van Warschau om op eigen kracht de Duitsers te verdrijven en Polen terug onafhankelijk te maken. De Russen laten hen met opzet in de steek, en de Polen worden vernietigend verslagen door de Duitsers. De systematische verwoesting van Warschau door Duitse troepen is één van de vele schanddaden in de eindfase van de oorlog.
In West-Europa noemt men wat daarop volgt doorgaans de ‘bevrijding’, in Oost-Europa ziet men dat anders: de aflossing van de Duitse dictatuur door de Russische dictatuur. Duizenden Poolse soldaten worden afgevoerd naar Russische concentratiekampen, anderen met showprocessen ter dood veroordeeld. Grote delen van het Poolse leger trekken dan ook de bossen in en starten een guerrillaoorlog tegen de socialisten. Op het hoogtepunt van de strijd zijn naar schatting 17.000 verzetsstrijders actief.
In het eerste deel van 1947 komt er door diverse amnestieregelingen een einde aan de massale weerstand, maar een harde kern van zowat 2000 guerrillastrijders is vastberaden. Zij bouwen een netwerk uit van tunnels, bunkers en schuilplaatsen, beschermd en geholpen door het volk. Ook al maakt het overwicht aan mensen en middelen hun zaak hopeloos, toch bestoken zij het regime jarenlang.
De socialisten merken dat het verzet in een eerlijk gevecht niet te verslaan is, en beginnen dan ook al hun bekende technieken aan te wenden: infiltratie, provocatie, leugen en laster, valse radio-boodschappen, etc. In 1953 worden de belangrijkste verzetseenheden op die manier vernietigd.
De laatste Poolse verzetsstrijder, Jozef Franczak bijgenaamd ‘Lalus’, werd geboren in 1918 en trad aanvankelijk toe tot het Poolse leger dat met de Russen tegen de Duitsers vocht. Maar nadat hij de Russische misdaden zag deserteerde hij in 1945 en ging in het anti-rode verzet. Zijn leven de jaren daarna werd een opeenvolging van acties, aanslagen en ontsnappingen, en vanaf 1953 dook hij eenzaam onder. Onophoudelijk werd zijn familie en vriendenkring bespioneerd en geïnfiltreerd, maar de stroom aan voedsel en steun kon nooit onderbroken worden. Op 21 oktober 1963 werd de boerderij waar hij zich schuilhield na verraad omsingeld door 37 socialisten. Franczak stierf zoals hij geleefd had: met het wapen in de vuist terwijl hij zich schietend een weg naar de vrijheid wilde banen.
Na zijn dood werd hij onthoofd en in een naamloos graf gegooid. Pas in 1983 kreeg zijn familie toestemming hem deftig te begraven. Op 17 maart 2008 kreeg Franczak posthuum eerherstel van Pools president Lech Kaczynski, die hem onderscheidde met het ereteken van de ‘Orde van het Herstelde Polen’. Een symbolisch eerherstel voor alle ‘vervloekte soldaten’…
Bij de tentoonstelling hoort een (Engelstalige) rijk-geïllustreerde gids met tal van historische foto’s. Dankzij onze Poolse vrienden geven we gratis 6 gidsen weg; stuur daarvoor een mailtje naar rob.verreycken@europarl.europa.eu met uw naam en adres, eerst is eerst!
