Het Vlaams Belang heeft besloten het iconische Antwerpse partijsecretariaat in de Van Maerlantstraat te sluiten. De huurovereenkomst is opgezegd, en op 1 januari 2021 valt definitief het doek.

Dat is verrassend, want de partij doet het electoraal uitstekend en heeft dus vanuit partijfinanciering een stevige inkomstenstroom. De partijleiding, zo vernemen we echter in Brussel, neemt haar beslissingen op basis van harde feiten. ‘ We stellen vast op basis van de verkiezingsresultaten dat er geen enkel verband is tussen onze electorale resultaten en de aanwezigheid van een secretariaat in een regio’, zo klinkt het. ‘Op termijn willen we van alle vaste secretariaten af, dat kost ons ontzettend veel geld. In de plaats komt een systeem van pop-up-secretariaten tijdens kiescampagnes, op de plek waar dat het meest nodig en efficiënt is.’

Maar kon er dan geen uitzondering gemaakt worden voor het Antwerpse Secretariaat Van Maerlant, dat toch zo’n beetje de ‘geboortegrond’ is van de partij? Er klinkt enige aarzeling aan de andere kant van de lijn. ‘We zijn ons ervan bewust dat de sluiting in Antwerpen gevoelig ligt en dat er emotionele elementen meespelen. Maar er zijn ook andere factoren: het is een verloederde onveilige buurt geworden, het is slecht bereikbaar, en het aantal bezoekers rechtvaardigt eigenlijk geen secretariaat meer… De eigenaar wil ook niet aan ons verkopen.’

Over dat laatste klinken toch ook andere stemmen. ‘De eigenaar wil verkopen aan de erg redelijke prijs van 250.000 euro voor het hele pand, maar de partij wil niet kopen’, zo zegt ons een andere bron. ‘Met nog pakweg 200.000 euro voor renovatie zou men in het hart van de stad een archief annex klein museum kunnen vestigen, iets waarover de partij nog steeds niet beschikt en waaraan toch wel dringend nood is.’ Dat laatste wordt ons ook vanuit Brussel impliciet bevestigd: veel archief van de partij is in de loop der jaren verloren gegaan.

Bij de vrijwilligers die tot nog toe het secretariaat openhielden weerklinkt spijt, maar ook begrip. ‘Dit is de plek waar de partij geboren is. Hier werden zoveel historische overwinningen gevierd, zoveel campagnes en plaktochten gestart… We kregen wel een sterk verouderd publiek over de vloer, en de buurt gaat er niet op vooruit. Zeker corona was nu de doodsteek: al onze activiteiten liggen stil. Het zat er dus wel aan te komen. Maar het doet wel pijn.’

Een plek met geschiedenis

Het Antwerpse Secretariaat in de Van Maerlantstraat opende al halfweg de jaren ’80, dus nog geen 10 jaar na het ontstaan van het Vlaams Blok in 1978. Het werd al snel de uitvalsbasis van Xavier Buisseret en zijn plakploeg van ‘Jongeren Actief’. De jonge partij had amper geld; om toch in de belangstelling te komen, werden met de destijds beroemde ‘blauwe camionette’ duizenden VB-affiches ’s nachts illegaal op grote reclameborden geplakt. Een geliefd doelwit waren verkeersveiligheidscampagnes: door creatief VB-affiches erbij te plakken werd maximale zichtbaarheid bereikt.

De eerste overwinning van het VB, ‘zwarte zondag’ op 24 november 1991, werd in de Van Maerlantstraat gevierd. Het meest iconische beeld van die avond, Filip Dewinter die de gele bokshandschoenen toont, is op deze plek gemaakt.

Ook de overwinning van 1994 werd hier gevierd: hier een juichende Filip Dewinter naast Wim Verreycken.

Met de sluiting van het secretariaat Van Maerlant wordt dus een stevig stuk geschiedenis van het VB afgesloten.

In het buitenland kan het intussen anders. De Oostenrijkse FPÖ bv. beschikt over een pand in Wenen, waar haar archief annex vormingsinstituut gevestigd is.