In april 1994 heeft de wereldwijd de hemel in geprezen Nelson Mandela de ‘eerste democratische verkiezingen’ gewonnen en werd de gewezen ‘paria’ van Robbeneiland president van wat prompt werd uitgeroepen tot niet-racistische (nie-rassige) Regenboognatie. De huidige opvolger van Mandela, Cyril Ramaphosa, grijpt zowat élke toespraak tot de natie aan om met klem zijn racisme-bestendige modelstaat in de verf te zetten, maar hoe klonk dat weer in ons eigen modelvaderland: Wie gelooft die mens nog?
Tussen de rooskleurige nie-rassige theorie en de praktijk van elke dag blijkt een brede kloof te gapen. Dat, althans, leerde ik uit een persconferentie van SAAI. In onze Vlaamse oren mogen die letters saai klinken, in werkelijkheid staan zij voor Suider Afrika Agri Inisiatief en wat de landbouwvereniging doet voor het welzijn van haar leden, komt in deze bittere corona-tijden allesbehalve ongelegen, want nie-rassigheid, Meneer de President, zei u dat maar om te lachen? Ermee lachen doet beslist niet dr. Theo de Jager, directievoorzitter van SAAI. Integendeel, hij zegt met verstomming geslagen te zijn over de aanstootgevende discriminatie van blanke wijnboeren in de Kaap.
Het Kaapse Agentschap voor Volhoudbare Geïntegreerde Ontwikkeling van het Platteland (Casidra) blijkt de president namelijk in zijn gezicht uit te lachen door Covid-19-ramphulp slechts uit te betalen aan wijnboeren met een… kleurtje. In de meeste gevallen is dat kleurtje aan de Kaap niet zwart, maar bruin van gemengde herkomst. Als een rechtbank zich moet uitspreken over het percentage van afkomst als maatstaf voor financiële bijstand en dat ethisch, moreel en grondwettelijk moet rechtvaardigen, zal Zuid-Afrika bij de internationale gemeenschap andermaal een karikaturaal figuur slaan, meent de voorzitter. Theo de Jager doet daarbij langs zijn neus weg fijntjes opmerken dat zijn vereniging ook blanke tabakstelers reeds te hulp is moeten komen. Hallo, Meneer de President, bent u er nog?
De leden van SAAI zijn familieboeren van alle groottes, leeftijden, rassen, taalgroepen en ervaringsniveau. Dankzij samenwerking, eensgezindheid en vooruitgang moeten wij streven naar een niet-racistische samenleving waarin ‘die kleur van ’n boer se vel, de samenstelling van zijn genetische herkomst of zijn taal en cultuurerfenis hem of haar niet hoort in te delen bij een eersteklas- of tweedeklasburgerschap, meent terecht dr. De Jager. Rampen als Covid-19, droogte of branden maken geen onderscheid op grond van herkomst of van huidskleur, stelt hij: ‘Het is onvergeeflijk dat de regering zich daartoe leent in de huidige ramptoestand’. Nadat Covid-19 het wijnbedrijf twintig weken lang heeft lamgelegd, zijn honderden familieboerderijen in een financiële crisis gestort. Daar zijn ook talloze plaaswerkers, die zonder werk en geld gevallen zijn, de eerste slachtoffers van en daar heeft hun huidskleur niks mee te maken. Het is gewoon tegen de grondwet, waarin als eerste punt nochtans is opgenomen dat Zuid-Afrika – het Regenboog-Zuid-Afrika – nie-rassig is nie. Misschien eens denken aan SAAI en zijn wijnboeren als je aan je Kaaps wijntje nipt, waarde lezer(es)?…