Uit een dubbelonderzoek van de universiteiten van Johannesburg in Zuid-Afrika en van Auckland in Nieuw-Zeeland, lijken de inwoners van Nelson Mandela’s ‘Regenboognatie’ in elk geval niet als de gelukkigste mensen ter wereld tevoorschijn te komen. Beide universiteiten zijn in april vorig jaar een project gestart om uit te zoeken hoe gelukkig de meer dan 50 miljoen inwoners van Zuid-Afrika zich voelen sinds zij in april 1994 eindelijk worden bestuurd door een ‘democratisch’ samengestelde regering. Met hun onderzoek wilden beide universiteiten een soortement Bruto Nationale Geluksindex (BNG) samenstellen.
Als de universitaire vorsers, wellicht nog dankzij de nazindering van de opgeklopte euforie over de wonderlijke wereldbeker rugby van de Springbokken, een top-geluksindex hadden verhoopt, dan zal hun dat toch wat zijn tegengevallen, want zij kwamen tot een heel andere uitslag. Die uitslag oogde heel wat minder rooskleurig dan de spraakmakers van de regering en haar meelopers in de media het de Zuid-Afrikaners van alle kleuren en gezindten zo graag willen inlepelen. De BNG waarmee dit nieuwe jaar is ingezet, zou beter kunnen, om het zacht uit te drukken: in januari van dit zuidelijke zomerjaar, noteerden de peilers een gelukstelling van 6,2 op tien tegenover nog 6,45 op tien in november 2019. Een telling van geluk, je moet universitair gevormd zijn om erop te komen.
Hoogleraar Talita Greyling van de Johannesburgse universiteit en dr. Stephaniè Rossouuw van de Auckland Universiteit van Technologie leggen uit dat zij hun geluksindex hebben uitgeknobbeld door de dagelijkse twiets van Zuid-Afrikaners te bestuderen en aan elke twiet een gelukstelling toe te kennen van 0 tot tien, waarbij 0 als de ongelukkigste en 10 als gelukkigste wordt aangestipt. Het blijft niet bij louter cijferwerk, want er wordt ook wat duiding bij verschaft. De niet geringe kindersterftes, bijvoorbeeld, met als oorzaak meestal verdrinking. Als andere reden voor misnoegdheid van het volk in januari, haalden de professoren verkrachting en marteling aan. Ook inzake economie legden zij de vinger op een aantal wonden, met als uitschieters Massmart, Telkom en Absa, bedrijven die ofwel zijn opgedoekt ofwel zijn moeten overgaan tot drastische personeelsinkrimping. Dat de tot hiertoe slechts plaatselijk ingevoerde beurtkrag, de tijdelijke afschakeling van elektriciteit volgens beurtrol, dit jaar weleens over heel de republiek verspreid zou kunnen worden, lijkt ook niet van aard om de geluksteller van het volk onder de regenboog de hoogte in te stuwen.
Ene dr. Salomon Potgieter, psycholoog voor wie de Afrikaners een veel mooier woord hebben bedacht, namelijk sielkundige, wijt de neergang van de BNG vooral aan politieke onevenwichtigheid in het land en ook aan de economisch lage vlucht van de Suid-Afrikaanse Lugdiens (SAL, maar nu nog enkel met zijn Engelse naam SAA vermeld). Als het land waarin zij leven, welvarend en politiek zowel als economisch stabiel is, voelen landsburgers zich ook goed, luidt zijn stelling. Alita Greyling beaamt dat een mens zijn geluk vindt in zijn eigen handen en niet in statistieken. Zelf vrouw zijnde, verheugt het haar dat het geluk van ‘de’ vrouw in haar land er sinds 2008 op vooruit is gegaan en dat komt, meent zij, ‘omdat vrouwen altijd de positieve kanten weten te onderscheiden in toestanden die er moeilijk en donker uitzien’.
Een lezeres treedt de hoogleraar met deze woorden bij: ‘Ik zie voor dit land geen gelukkige vooruitzichten, maar ik probeer mijn familie elke dag een beetje te doen lachen en hou het bij mij thuis lekker en rustig. Dat is alles waar ik zelf de controle over heb’. Waarop ene Chris met het utopietje op de proppen komt om februari langer te maken en januari korter: alleman gelukkig… En laat ik dan in dezelfde internetkrant te lezen krijgen dat er weer een bejaard koppel op zijn eenzame boerderij overvallen is en door liefst zes schurken beroofd en sadistisch gemarteld is. Buiten levensgevaar, weliswaar, maar ten koste van wélk levenslang trauma? En de geluksteller van die zes ziet er top uit, want ze lopen nog steeds op vrije voeten rond. Had u al geraden?…