Het uitgestrekte Zuid-Afrika van Nelson Mandela en opvolger Cyril Ramaphosa mag dan héél ver van hier liggen, niemand kan ontkennen dat er raakpunten zijn tussen de veel-rassige regenboognatie ginder en de door een ex-premier als apenland bestempelde natie tussen Maas en Noordzee. Een van de raakpunten waar je alvast mee kan zwaaien, is een in beide landen omstreden vlag. In Zuid-Afrika gaat het om de ‘boze’ vlag uit de apartheidstijd, in ons eigen apenland gaat het om de onlangs als bij toverslag aangewaaide ‘collaboratievlag’. Al dient het gezegd dat er met ons collaboratievaandel toch wel iets minder drastisch wordt opgetreden dan in Zuid-Afrika tekeer wordt gegaan door het zogenaamde ‘Gelijkheidshof’ tegen de oude republieksvlag.
Rechter Mojapela van dat hof heeft namelijk onlangs beslist dat het zwaaien met die ‘foute’ vlag niet gedekt wordt door de vrijheid van uitdrukking. En waarom niet? Omdat het volgens de rechter een verdelende en kwetsende vlag en een synoniem van haatspraak zou zijn. Dààrom, meent de gelijkheidsrechter, mag die oude vlag niet langer de Zuid-Afrikaanse bevolking… teisteren. Om het nog duidelijker te stellen: de ‘ongegronde tentoonstelling’ van die vlag (waarover omtrent een eeuw geleden in het parlement oeverloze discussies zijn geleverd om ze eindelijk erkend te krijgen), bijvoorbeeld op sportwedstrijden, is voortaan verboden. Enkel uitstalling in musea en bij academische gedachtewisselingen kan nog door de rechterlijke gelijkheidsbeugel. Punt.
Gejuich – of wat had je verwacht? – bij de fanatieke Economische Vrijheidsvechters van Julius Malema, die gewagen van een mijlpaal en een overwinning in de aanloop naar het opdoeken van àlle symbolen van apartheid en kolonialisme, zoals… Die Stem van Suid-Afrika. Die vlag en Die Stem worden beiden luid verketterd als twee kanten van dezelfde onrechtvaardige medaille. Beide symbolen wijzen op een ‘anti-zwart racistisch gedrag’, klinkt het in het ‘nieuwe Zuid-Afrika’ met warme dank aan de Nelson Mandela-stichting (NMS) en de Mensenrechtencommissie, die eensgezind met de vlaggenkwestie naar het Gelijkheidshof zijn getrokken. Alles laat trouwens voorzien dat zij het niet bij die boze vlag zullen laten, maar dat ook met Die Stem naar de rechter zullen stappen.
Het moeras van morele oordelen
Een heel ander klokje klingelt bij de Afrikaner partij Vryheidsfront Plus, die spreken van een gevaarlijk precedent. Gerechtshoven moeten zich bij het recht houden en zich niet in het ‘moeras van morele oordelen’ laten slepen, luidt dat klokje. Natiebouw betekent niet dat de ene bevolking haar wil aan de andere probeert op te dringen. Niet verzoenen, maar in tweeën scheuren, dat is wat het Gelijkheidshof met deze uitspraak gaat bereiken. Het regerende ANC staat wél volmondig achter de uitspraak, met het standpunt dat de oude apartheidsvlag en andere apartheidsparafernalia het land verdelen en een ‘hunkering’ zijn naar het ‘lelijke verleden’, waarmee ze alle pogingen ondermijnen om een nieuwe, democratische samenleving te bouwen, gegrond op – ik citeer – ‘de waarden van gerechtigheid, gelijkheid en vrijheid’. Van moeras gesproken, net als bij ons gesneerd wordt naar de driekleur als alternatieve ‘collaboratievlag’ tijdens de oorlog (Léon Degrelle), pleiten ginder ook Afrikaners voor het verbieden van de Britse vlag, omdat talloze Afrikaners onder dié ‘boze’ vlag vermoord zijn.
Vanuit de politiek kwam de felste reactie op het vlagverbod van de Herstigte Nasionale Party (HNP), die de verboden vlag een zinnebeeld noemt van orde, beschaving, vooruitgang, vrijheid, eerbied voor culturele verschillen en een christelijk bestel, terwijl de ANC-vlag onbeschroomd een symbool wordt genoemd van verdrukking, moord, wanorde, verval, cultuurvertrapping, rassenhaat en een antichristelijk bestel. Woordvoerder Louis van der Schyff verwijst daarbij uitdrukkelijk naar hatelijk racistische uitspraken als Kill the Boer. Dat vermoorden van boeren en gezinsleden gaat inderdaad onverminderd voort, maar dààr lijkt het Gelijkheidshof zich niet aan te storen. Zeer pikant detail: vòòr de poort van het Gelijkheidshof in Johannesburg heeft de leider van BLF (Black First, Land First) een hoogst hatelijke uitspraak van eind vorig jaar in het openbaar herhaald. Hij deed dat in ’t Engels, maar ik vertaal: ‘Wij doden hun kinderen. Wij doden hun vrouwen. Wij doden alles wat we op onze weg vinden. We doden hun honden. We doden hun katten. We doden alles wat ons in de weg loopt’. Dat die zwarte haatzaaier het over ‘witten’ had, hoeft hier zeker geen betoog?…