Onze man Hector in Zuid-Afrika: ‘Na bijna 200 jaar een nieuwe Grote Trek?’

Een nieuwe ‘Grote Trek’, zoals destijds de Boeren vanop de Kaap het binnenland van Zuid-Afrika introkken?  Als het van kolonel Dawid Grobbelaar (77) afhangt, wis en zeker.  De wit bebaarde man, die sinds zijn ontslag uit de ‘weermacht’ (Het Zuidafrikaanse leger) met avocado’s boert op een heuvel bij het Oost-Transvaalse Tzaneen, lijkt wel bezeten door de ossewagen en de onvoorstelbaar lastige en aartsgevaarlijke “Grote Trek” die zijn verre voorzaten van de zuidelijke Kaap ermee hebben aangedurfd over nog ongebaande wegen en uitdagende bergmassa’s naar het donkere binnenland.

Zijn belangstelling drijft hem echter nog een eind verder terug in de geschiedenis dan de historische Grote Trek. Reeds luttele jaren na de landing van Jan van Riebeeck, begin 1652, zijn ondernemende veeboeren met hun hebben en houwen beginnen trekken, op zoek naar nieuw weiland in het binnenland, vertelt hij. Er was toen al een Hollander ter plekke die het niet te onderschatten vak van wagenmaker had geleerd en die daar aan die verre Kaap een ferme broodwinning in gesnoven had. Terecht zoals in de eerstvolgende paar eeuwen zou blijken.

Kolonel Grobbelaar, uit dienst sinds 1972, ziet in de ossewagen, zijn “stokperdjie”, geen broodwinning, maar een origineel hulpmiddel om zijn volk met trots naar zijn verleden te doen terugkijken. Hij grijpt daarvoor terug naar de ossewagen als stoer zinnebeeld van een heldhaftig verleden, zoals onze Hendrik Conscience van de goedendag van Breydel en De Coninck en de gulden sporen van Groeninghe gebruik heeft gemaakt om de Vlamingen een volksbewustzijn te schoppen. Ver gezocht? Dawid Grobbelaar heeft een TrekBoervereniging gesticht waarmee hij elke patriottische feestviering wil opfleuren: Majoeba (overwinning
op de Britten in de Eerste Vryheidsoorlog op 27 februari 1881), Erfenisdag (feest van de Britse Setlaars 27 september), Krugerdag (10 oktober) en natuurlijk Geloftedag (Bloedrivier 16 december 1838).  Over heel de republiek wil deze bevlogen ‘Boerepatriot’ plaatselijke afdelingen van zijn vereniging “de Boer op” sturen met ossewagens die hij hen zelf wil helpen bouwen.

De titel van Grobbelaars stichtingsakte legt zijn liefde voor zijn volk en zijn geschiedenis bloot: “Het wonder van de ossewagen – een huis voor ons volk voor 300 jaar over tien geslachten heen!” Dat huis moet door het volk gekoesterd en schoon gehouden worden in al zijn facetten – zijn lichaam – wielen, bak en wagenkap, ossen en trektuig, zijn inhoud en zijn wezen – voor opeenvolgende geslachten. Uit elk van die geslachten wil de 77-jarige Boere-nationalist gezinnen zien opstaan die de drang en passie ervaren om de ossewagencultuur te vertroetelen en levend te houden voor de volksmensen van morgen, “want dit is waar ons volk geboren is en GOD met ons samengereisd heeft, de toekomst in!”

In het doorsnee onderwijs wordt de geschiedenis van het Afrikanervolk verwaarloosd, ergert zich kolonel Grobbelaar. Afrikanerkinderen en zelfs de hedendaagse ouwe garde weten niet meer wat een “kakebeenwa” (ossewagen die achteraan de vorm van een kaaksbeen heeft) of een “bokwa” (wagen voor groot vervoer) is. Zij hebben geen benul hoe die eruit zien of wat osseriemen en garelen zijn, laat staan dat ze zouden weten hoe die vroege pioniertrekboeren (16de tot 18de eeuw) of Voortrekkers (19de eeuw) geleefd en gereisd hebben. Nochtans was die manier van leven minder dan honderd jaar geleden aan de orde van de dag, toen auto’s en treinen nog schaars waren.

Kolonel Grobbelaar, een wandelende encyclopedie, niet alleen over “zijn” ossewagen, maar over alle aspecten van de Afrikaner geschiedenis, wil van elke volksfeestdag gebruik maken om zijn volksgenoten en vooral de jonge generatie visueel vertrouwd te maken met díe ingrijpende episode uit hun verleden. Hoe ging het eraan toe als er werd uitgespannen – soms voor een paar dagen, soms weken, soms maanden? De TrekBoervereniging zorgt voor de nodige sfeer door de klederdracht van toen te dragen en het beoefenen van kampactiviteiten: ossen in- en uitspannen, paarden op- en afzadelen, osseriemen snijden en breien, zwepen vlechten, zeep koken, kaarsen, loodkogels en lopers gieten, wagen- en trektuig herstellen, kleren maken en herstellen, brood bakken en trekkerskost (Boerekost) maken, “voorlaaier” geweer laden en schieten. Meer dan genoeg, pocht de ruig bebaarde kolonel (ook die baard hoort bij de trekkersuitrusting), om het herlevingsfeest twee tot drie dagen te laten duren of zelfs langer als het om grote volksnationale herdenkingen gaat.

Landwijd wil hij trekkersposten stichten om zijn TrekBoervereniging te doen uitgroeien tot een netwerk van onderlinge trekkershulp en steun. Hij wil samenwerken met andere volksverenigingen, maar wel zijn onafhankelijkheid bewaren. Dat wil deze oude steunpilaar van het leger ook tegenover de communistisch besmette ANC-regering, die hij koppig weigert te erkennen. De nieuwe namen die overal aan dorpen en steden zijn gegeven, zal je in zijn mededelingen nergens tegenkomen. Bij hem geen Tswane voor de metropool Pretoria, geen Polokwane als Pietersburg bedoeld wordt, geen Bela Bela in plaats van Warmbad, enzovoort.

Geef aan de Boer wat de Boer toekomt, monkelt “Oom Dawid” en hij heeft veel baard om in te monkelen!

Hvo