Vorige maand werden Brussel en de Vlaamse Rand opgeschrikt door twee aanslagen. Een dag later kwam – weinig verrassend – bericht dat Islamitische Staat verantwoordelijk was. Wat verklaart deze organisatie met een dubbel programma? Enerzijds tracht het een kalifaat uit te bouwen in het Midden-Oosten (Syrië en Irak) en Noord-Afrika (Libië) en anderzijds zaait het elders vooral chaos via aanslagen. Na zijn eerdere boek “De Arabische cocktail” gaat voormalig VRT-journalist Jef Lambrecht verder op zoek naar de gevolgen van de zogenaamde “Arabische Lente”, wat eerder een “Arabische Winter” blijkt.

Kriskras beschrijft hij gebeurtenissen die het islamitisch hartland kleuren: de val van Moebarak in 2010 en de verkiezing van Moslimbroeder Morsi tot Egyptisch president, het verdrijven van Tunesisch president ben Ali en de winst voor de fundamentalistische partij Ennahda. Of de stokende rol die landen als Turkije, Saoedi-Arabië en Qatar spelen in het Syrische conflict via hun steun aan Islamitische Staat of al-Nusra (gelinkt aan al-Qaida). Maar ook onderling strijden fundamentalisten om de de titel van verdedigers van het ‘ware geloof’. In Syrië kan president Assad soms voordeel halen uit de verdeeldheid van zijn tegenstanders.

Lambrecht toont aan dat Assad vanuit moreel en geopolitiek opzicht voor Europa de beste keuze is. De zogenaamde gifgasaanval leek té perfect getimed om geregisseerd te zijn vanuit het Syrische regime. Nieuwe bewijzen tonen aan dat Assad’s tegenstanders waarschijnlijk de verantwoordelijkheid dragen. Ook de gruwelijke manier waarop christenen en islamitische minderheden zoals de yezidi’s worden uitgemoord door diverse fundamentalistische fracties, doet zelfs het lauwe Vaticaan oproepen tot een rechtvaardige oorlog.

Intussen dragen de Verenigde Staten en Europa de gevolgen van hun lichtzinnig beleid: Libië in het post-Khadaffitijdperk is een broeihaard van regionalistische en IS-bendes die elkaar naar het leven staan. Het slot op de Libische deur die vluchtelingen in Noord-Afrika hield, werd geforceerd. In Irak is het land de facto uiteengevallen in een sjiitisch bewind, Koerdische separatisten en soennieten. Die laatsten werden na het vertrek van Saddam Hoessein in IS-armen zijn gedreven. VS-president Obama zag geen problemen in een doorgedreven samenwerking met een moslimfundamentalist als Morsi. Miljarden dollars uit de Golfstaten sponsoren terroristische organisaties, terwijl ze televisiestations als al-Jazeera stichten en voetbalploegen als PSG de hand boven het hoofd houden. Tegelijk slaan en zalven.

Het heeft lang geduurd aleer de media de breuklijn in het Midden-Oosten heeft blootgelegd: de tegenstelling tussen sjiieten en soennieten. Lambrecht voegt een nieuwe dimensie toe op de soennitische as: pro of contra Moslimbroeders. Dat maakt bondgenootschappen onvoorspelbaar en broos. De chronologische beschrijving van de diverse gebeurtenissen die geografisch willekeurig plaatsvinden, doen de lezer soms duizelen. Het boek is ruim 500 bladzijden dik en het vergt wat doorzettingsvermogen. Maar de auteur is erudiet en schrijft vlot. De gewezen VRT-journalist schrijft ook vanuit een niet-vooringenomen positie. Iets waaraan zijn ex-collega’s kunnen een puntje kunnen zuigen.

IS. Het nieuwe terrorisme van Daesh en de ondergang van de Moslimbroederschap
Jef Lambrecht
Uitgeverij: Van Halewyck
Prijs: 25 euro
640 blz.