Niet minder dan 12 personen hebben het leven verloren in een door de islam geïnspireerde aanval op het weekblad Charlie Hebdo, van afgelopen woensdag. Onder de doden bevindt zich ook de tekenaar ‘Charb’, tevens de hoofdredacteur van het blad. Zijn geliefde, Jeannette Bougrab, was gisteren uitgenodigd op het televisiekanaal TF1. Zij vertelde, naast dat ze haar zielverwant had verloren, dat haar man haar had toevertrouwd dat hij wist dat hij zou gaan sterven.

Het bewuste weekblad was voor kort bijna volledig onbekend in Nederland, het verbaasde dan ook niet dat er overal eerst eens werd gekeken naar wat voor blad dit dan precies is. Het weekblad kan wel gezien worden als een antireligieus en gezagkritisch blad met opvattingen die uit de ontwikkelingen van mei’68 heel breed in Frankrijk een ingang hebben gevonden. Links-progressief in de naoorlogse terminologie, maar dan rechtlijnig zonder uitzonderingen, dus ook met kritiek en spot over de islam en socialisten.

Dat heeft het blad vooral vijanden opgeleverd en een kleine schare bewonderaars. Opvallend is dan ook – te horen in het korte vraaggesprek met de vrouw van de hoofdredacteur – dat ze enkel maar beschermd werden door de politie en ook door linkse krachten helemaal niet ondersteund werden. Ze leefden van schenkingen om te kunnen overleven en werden met de vinger nagewezen. En werden daarbij keihard aangevallen (in andere kranten en voor de rechtbank) en voor islamofoob en racist uitgemaakt en erop gewezen dan men best eens de toon wat mocht matigen, uiteraard wanneer het kritiek op de islam betrof.

Anders dan naar buiten kwam kon ‘Charb’ helemaal niet lachen om de bedreigingen. Hij vergeleek zichzelf met Theo van Gogh, die hij als bondgenoot zag en als medestrijder voor het vrije woord. Ook hij leefde dus met het zwaard van Damocles boven het hoofd en wist heel goed wat hem te wachten stond en wilde sterven om zijn ideeën te verdedigen. Volgens de weduwe zijn ze als tekenaars voor Frankrijk gestorven en verdienen ze een plek in het Pantheon.

Opvallend is de scherpe kritiek van zijn weduwe richting de mensen die nu zich voor de vrijheid van meningsuiting uitlaten, maar het blad juist in het verleden aanvielen. De republiek is volgens haar schuldig. Deze slachting had vermeden kunnen worden als iedereen wat meer solidariteit hadden getoond, volgens mevrouw moeten de Fransen zich de vraag stellen waarom dat niet gebeurd is.

Bij mij zelf gaat er een zekere bewondering uit naar de moedige houding van de schrijvers en tekenaars van dit blad, die jarenlange bedreigingen hebben moeten trotseren en zelfs door hun linkse vrienden keihard in de rug werden gestoken. En dan toch door blijven werken, dat verdient zeker respect.

“Beter staande te sterven, dan geknield te moeten leven”
Stéphane Charbonnier (alias ‘Charb’)