Zaterdag 15 november zette de Servisch nationalistische leider, Vojislas Šešelj, na 11 jaar terug voet op eigen bodem. Tijdens zijn afwezigheid zat hij opgesloten in de gevangenis van Scheveningen (Nederland) voor zijn aanslepend proces voor het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag. Hij gaf zich einde 2003 zelf aan om zijn onschuld te bewijzen en mogelijk ook om zijn vel te redden en niet vermoord te worden.
Vojislas Šešelj werd geboren in Sarajevo (Bosnië) op 11 oktober 1954. Je zou zijn voorlopige vrijlating, om gezondheidsredenen, als een bitter smakend geschenk kunnen zien voor zijn 60ste verjaardag. De man zou volgens de ene bron lijden aan darmkanker, volgens de andere ruggenmergkanker. Hij richtte de Servische Radicale Partij op, een partij waar huidig president Tomislav Nikolić en eerste minister Aleksandar Vučić toe behoorden. Beide heren keerden de partij en hun idealen die ze jarenlang verdedigden de rug om de EU(geld)gezinde Servische Progressieve Partij op te richten. Iets wat hen veel succes bracht. De afwezigheid van Šešelj leidde ertoe dat zijn partij uit het parlement verdween. Hij leidde ze vanuit zijn gevangenis, maar dat had geen effect.
Drie maal politiek gevangene
Tot drie maal toe zat Šešelj in zijn politieke loopbaan in de gevangenis. In 1984 kreeg hij van de communistische staat Joegoslavië 8 jaar gevangenis opgelegd omwille van ‘contrarevolutionaire activiteiten’. De straf werd verminderd en in 1986 kwam de man – die al snel docent politicologie was aan de universiteit van Sarajevo van 1979 tot 1984 – vrij.
Toen hij Slobodan Milošević verweet de Serviërs in de Republika Srpska in de kou te laten (1993 – Bosnische oorlog), kwam hij als opposant van Milošević opnieuw in de gevangenis van 1994 tot ’95. Later zouden de voormalige bondgenoten die vijanden werden, samen gaan regeren en dit tijdens de Kosovokwestie die uitmondde in de illegale bombardementen van de NATO en de latere betwiste onafhankelijkheid van de Servische autonome provincie Kosovo i Metohija.
De derde keer dat Vojislas Šešelj als politiek gevangene in de cel belandde was zijn vasthouding in Scheveningen waar de beschuldigden en veroordeelden van het Joegoslaviëtribunaal zitten opgesloten.
De schrik van Aleksandar Vučić?
De terugkeer van Šešelj werd met enkele dagen uitgesteld omdat zijn thuiskomst anders zou samenvallen met het uitgestelde bezoek van Edi Rama, de eerste minister van Albanië. 1 november was het dan zo ver. 50.000 Serviërs, waaronder opvallend veel jongeren, verwelkomden hun hoop op een sterk Servië met open armen, vlaggengezwaai en gejuich. Nu Šešelj terug is het land is, ook al is hij dan voorwaardelijk vrij en bestaat de kans dat hij terug naar Den Haag voor het tribunaal moet verschijnen, is de kans ook groter op het heropleven van zijn Radicale Partij die wel eens een lelijke hap zou kunnen geven in het stemmenaantal van Aleksandar Vučić zijn partij. Nu al vuurde Vojislas Šešelj figuurlijk met scherp op Vučić die hij een verrader noemt. Dat de huidige eerste minister én president, beiden ooit medekompanen van Šešelj, de billen dichtknijpen voor de mogelijke politieke aardverschuiving die Šešelj kan aanrichten, is vanuit hun standpunt begrijpelijk. Zij zien nu al met lede ogen aan hoe duizenden mensen de vergeten gemeende politicus enthousiast verwelkomden. Toenadering zal niet meer mogelijk zijn, daarvoor is Vučić veel te fel afgeweken van zijn oude idealen en heeft hij al te veel platte broodjes gebakken met de EU. Echter, zeg nooit nooit want in de politiek is alles mogelijk. Was het niet Vojislas Šešelj zelf die in 2004 het Joegoslaviëtribunaal van Den Haag in een onverstandig moment als legitiem aanvaarde?
