Het overlijden van de Britse oud-premier Thatcher is uiteraard ook de bewoners van de Falklandeilanden – 3.000 zielen en een veelvoud aan schapen – niet ontgaan. Thatcher was premier van Groot-Brittannië in 1982, het jaar waarin de kleine, afgelegen archipel in het zuiden van de Atlantische oceaan het strijdtoneel was van een 74-daagse oorlog tussen Groot-Brittannië en Argentinië. In de oorlog kwamen 649 Argentijnse en 255 Britse soldaten om het leven, alsook 3 eilandbewoners. Tijdens de uitvaartceremonie van de Britse oud-premier zal de Falklandoorlog dan ook een belangrijke plaats innemen. Pittig detail: Argentijnen zijn niet welkom op de uitvaartplechtigheid.
Toevallig was ik met mijn echtgenoot een goeie maand geleden op de mooie Falklandeilanden, exact een week voor het belangrijke referendum over de status van de eilandengroep. In het referendum werd aan de inwoners de vraag voorgelegd of zij wensten dat de Falklandeilanden hun huidige politieke status van Brits overzees gebied zouden behouden. Gezien de massale aanwezigheid van Britse vlaggen en “vote yes”-affiches aan de gevels van de huizen in Stanley, de hoofdstad, was ik een week later dan ook niet verrast te vernemen dat 99,8% van de deelnemers aan het referendum “yes” had geantwoord.
Toen we ter plaatse aan twee dames vroegen naar het hoe en het waarom van deze volksraadpleging, kregen we van hen een pamfletje met daarop alle informatie over het referendum. Belangrijk is daarom om de geschiedkundige context te schetsen. Oorspronkelijk waren het de Fransen die als eersten een nederzetting op Oost-Falkland stichtten. Ze noemden de eilanden “les îles Malouïnes” (Argentijnen spreken nog steeds van de “Islas Malvinas”), genaamd naar vissers uit het Franse St. Malo die er destijds even woonden. De Fransen verkochten de nederzetting later aan de Spanjaarden.
De Britten stichtten bijna gelijktijdig met de Franse aanwezigheid nietsvermoedend ook een nederzetting, maar dan op West-Falkland. Dit nieuws raakte natuurlijk snel bekend, met als gevolg dat de Spanjaarden en de Britten op voet van oorlog raakten. Uiteindelijk kwam een compromis uit de bus: West-Falkland werd van de Britten, Oost-Falkland van de Spanjaarden. Het was echter vooral Argentinië (dat intussen gedekoloniseerd was van Spanje) dat ongeveer 50 jaar nadien de eerste pogingen ondernam om de eilanden volledig te koloniseren. De Britten ergerden zich mateloos aan deze gang van zaken, en maakten van de eilandengroep een volledig Brits overzees gebied, tot groot ongenoegen van de Argentijnen.
Tijdens de eerste wereldoorlog werden de Falklands het toneel van een zeeslag tussen Groot-Brittannië en Duitsland, maar dé grote slag die de eilandengroep over de hele wereld op slag bekend maakte was natuurlijk de oorlog van 1982 tussen Groot-Brittannië en Argentinië. Groot-Brittannië, met in de hoofdrol Margaret Thatcher, won de oorlog, maar Argentinië weigert tot op heden de Falklandeilanden te erkennen als Brits grondgebied, integendeel: de Argentijnen beschouwen de Falklandeilanden als hun territorium. Overal in Argentinië word je daaraan herinnerd: de luchthaven van Ushuaïa heet “Malvinas Argentinas International Airport”, op landkaarten worden de Falklandeilanden steevast ingekleurd als Argentijns grondgebied, etc. Ook andere Britse overzeese gebieden, met name Zuid-Georgië en de Zuidelijke Sandwicheilanden, worden door de Argentijnen geclaimd. Zelfs de uitslag van het referendum op de Falklands weigeren de Argentijnen te erkennen.
De spanningen tussen Argentinië en Groot-Brittannië lopen de laatste tijd opnieuw op; vorig jaar was er nog de viering van de 30e verjaardag van de Falklandoorlog, dit jaar was er het referendum maar het is voornamelijk de aanwezigheid van aardolie en aardgas in de territoriale wateren van de eilandengroep die de spanningen de laatste jaren opnieuw doet toenemen. Geschat wordt dat er zich om en bij de 60 miljard vaten olie in de territoriale wateren rond de Falklandeilanden zouden bevinden. Dat is een grotere olievoorraad dan de oliereserves van de Verenigde Staten! Die voorraden zouden de overheid op de Falklandeilanden in totaal zo’n slordige 167 miljard Dollar aan royalties en inkomsten kunnen opleveren. Argentinië beschouwt de winning van deze grondstoffen door de Falklanders als ‘diefstal’ van ‘hun’ bodemschatten, maar de vraag is nog maar of de Falklandeilanden geologisch gezien bij Argentinië horen.
Wat er ook van zij, de eilandjes zijn vandaag de dag een ware oase van rust. Niets doet vermoeden dat er 30 jaar geleden tanks door de weinige, smalle straatjes reden en dat er oorlogsschepen aangemeerd lagen. De eilandbewoners willen dat graag zo houden en hebben een duidelijk statement gemaakt in het referendum. Zoals ze het zelf graag zeggen: ‘keep calm and keep the Falklands British’.
Prachtige reportage!