Cultuur leeft onder meer dankzij de subsidiërende overheden van de EU tot gemeentebesturen. Hoe lang nog? Bijna overal wordt ruw bespaard. We focussen ons in dit artikel voornamelijk op Vlaanderen en Nederland en vergelijken de reactie naar subsidieverlening toe van de overheden in deze landen tegenover Duitsland en Zwitserland. – Artikel van de hand van ‘Fläming’.
Vlaanderen
De Vlaamse cultuurminister Joke Schauvlieghe heeft sinds haar aantreden aangetoond, op alle mogelijk denkbare en ondenkbare wijzen, dat voeling met de Vlaamse cultuurscène niet haar ding is. We leiden het onder meer af in de ministeriële blunderende uitspraak dat je als minister van cultuur niets van cultuur moet kennen… Zo werden adviesverstrekkende commissies feitelijke dictaatopstellers want hun adviserend woord ging ze blindelings als beleidsdaad uitvoeren: een ongezonde en democratisch onverantwoorde toestand.
De minister schakelt de onbezonnen kunstgrepen aan elkaar – zo poogde ze verschillende koren en symfonieorkesten van opera, radio en andere samen te smelten tot één pot nat – en denkt met een amalgaam te maken dat ze de cultuur dient en meteen een pak geld minder kan uitgeven. Waar haalt de minister toch die bizarre kronkels vandaan? Als men het voor mekaar krijgt om bijvoorbeeld het wereldberoemde barokorkest La Petite Bande de keel te snoeren door het gewoonweg alle subsidies te ontzeggen, dan bewijst men culturele achterlijkheid, zoniet regeert onverantwoorde kwade wil. Dat bewijst men opnieuw in Brussel door bizarre ‘culturele’ vzw’s, die zelfs geen enkele activiteit organiseren, wel te subsidiëren of Jan Fabre € 800.000 ‘werkingsgelden’ te schenken. De feitelijke norm is niet dat er onvoldoende geld is, maar wel wie aan welke touwtjes trekt en wie tot de exclusieve vrienden behoort…
Nederland
De kwaliteitscultuur was te duur volgens de vorige cultuurminister en -staatssecretaris in Nederland. De ‘kaasschaaf’ werd gehanteerd en zo is het Nederlandse cultuurleven in shok geraakt. Allerlei moest verdwijnen of maar zien rond te komen. Eervolle instellingen kregen (bijna) de doodsteek van een minister en staatssecretaris die net als hun Vlaamse collega niet wisten dat klokken bestaan en dus ook de klepels van die klokken niet konden weten hangen… We duimen dat het mag beteren met de nieuwe regering Rutte 2, ook al is er algemeen genomen, per culturele activiteit nog steeds meer geld ter beschikking in Nederland dan in Vlaanderen. Het wordt dus afwachten met een (klein) hoopvol hart dat het tij mag keren in het land van Maas en Waal.
Intriest
Het is diep ontgoochelend voor iedereen die een hart heeft voor de Schone Kunst – wie durft dit begrip nog uit te spreken? – dat Vlaanderen, het hart van de polyfonie, het hart van de middeleeuwse schilderkunst, de tapijtkunst en zo veel meer al meer dan 20 jaar een ‘traditionele’ opeenvolging kent van cultuurministers – Martens, De Wael, Anciaux, Schauvliege – die geen of weinig affiniteit met cultuur hadden/hebben en zich doen uitblinken in het uitkramen van stommiteiten, algemeenheden en het plegen van verkeerde, soms schandelijk dure ingrepen zonder enig normbesef. Vooral wat ‘conservatief’ is, moet inboeten en verdwijnen en het ‘progressieve’ kan op beide oren slapen.
Overheidsgeld voor klassieke muziek, ballet, theater is minder dan ooit ter beschikking, maar megalomane bouwprojecten blijven het halen. Zo kan de unieke zaal Roma in Antwerpen niet gerestaureerd worden zoals zou moeten want: “geen geld”. In één en dezelfde adem pakt de stad uit met de peperdure afbraak en nieuwbouw van de Koningin Elisabethzaal. Véél meer prestige immers en de ligging is interessanter aan het Centraal Station, de Zoo en vooral de diamantbuurt…
In Den Haag moet het cultuurleven ook financiëel inboeten. Is dat zo? Ja en neen want kijk eens aan, in deze tijden van besparingen is er wel € 181 miljoen voor een nieuw gebouw, het ‘Spuiforum’ waar het Nederlands Dans Theater, het Residentie Orkest en het Koninklijk Conservatorium ondergebracht zullen worden. Professionals, aanstormend talent en amateurs zouden er naast én met elkaar onder één dak werken. Voor veel minder geld had men de bestaande infrastructuur kunnen renoveren en aanpassen aan hedendaagse noden en men had nog vele miljoenen over voor de actieve kunstenaars. Het mag blijkbaar niet zijn, prestigieuze, megalomane bouwprojecten mogen geld kosten, mooie concerten enzovoorts niet. Het zijn de échte cultuurmakers die het beboeten.
De onderwaardering, negering en feitelijke belediging van alle mensen die zich op eender welk niveau op gelijk welke wijze voor kwaliteitscultuur inspannen, is intriest en beschamend. Men kan dan wel beweren dat er de laatste jaren, althans tot voor de harde besparingen, meer geld aan cultuur is besteed dan ooit, maar noteer dat in Vlaanderen dat nieuwe geld ging naar massacultuur zoals pop-evenementen die zeer commercieel zijn en geen enkele opbouwende waarde hebben.
Cultuursibsidie rendeert in Duitsland en Zwitserland…
Cultuur kost niet alleen geld aan de subsidiërende overheden. Cultuur brengt ook geld in het laadje want kwaliteit trekt geld aan, duurzaam geld. Er zijn voldoende studies, onder meer in Nederland, Duitsland en Zwitserland, die helder zijn: elke gesubsidiëerde euro komt terug, meer nog, er is een surplus. De Duitsers spreken over een retour van 102 tot 107% en verhoogden de subsidies in deze crisistijden, de Zwitsers spreken van nog meer rendement en de Haagse wethouder cultuur liet zich ontvallen dat één euro geven aan cultuur er drie opbrengt. Zie wat er gebeurde met de middelgrote stad Lausanne in Zwitserland toen ze met open armen de in Brussel verjaagde Maurice Béjart verwelkomde. De stad heeft een leidende in plaats van een lijdende positie verworven in de kunstwereld. De Duitse Bondsregering besliste in november om de cultuursubsidies met zomaar eventjes 100 miljoen euro te verhogen en hoopt dat de Bondsstaten volgen. Zo kan het met Vlaanderen en Nederland op cultureel vlak maar helaas weigert de politiek halsstarrig om dit in te zien.
Beste Cultuurliefhebber en andere lezers,
Als auteur van het opiniestuk en als cultuurminnend mens, wil ik toch nog wat dingen extra duiden. De reactie van ‘Cultuurliefhebber’ is nogal verkleumd te noemen. De Vlaamse Opera en De Munt zijn dé operahuizen die opera bijna letterlijk verkrachten. Muzikaal valt het allemaal best mee maar daar eindigt de kwaliteit en begint de soms walgelijke decadentie die men op de scène te zien krijgt. Of dit nog moet gesubsidieerd worden? Ik heb er mijn twijfels over.
Anderzijds is het verkeerd te stellen dat de kwaliteit wel sponsors en mecenassen zal vinden. Integendeel. Zij hebben het zeer moeilijk om privaatsteun te krijgen en subsidies gaan hoe langer hoe meer aan hun neus voorbij. De toestand is dramatisch. De overheid draagt hierin een enorme verantwoordelijkheid. Hier en daar zal er wel eens een zeldzame mecenas opdagen of een sponsor maar verwacht niet dat die eenzaten de Schone Kunst zullen of kunnen redden of helpen overleven. Daar is veel meer voor nodig. Er is in dit land ook een zeer ongunstig belastingklimaat dat er voor zorgt dat er zeer weinig sponsoring en/of mecenaat kan. Er is dus zeer veel werk aan de winkel van de Schone Kunst (cultuur… dat lege holle woord…).
Er kan alleen maar iets ten goede veranderen, als we mensen aan het beleid krijgen met kennis van zaken, met een hart voor het Schone. In Rusland is de minister van cultuur een persoon uit het actieve kunstleven en we kennen daar een uitmuntend goed cultuurbeleid. Ziedaar een voorbeeld waar we ons mogen aan spiegelen, weliswaar met het leggen van eigen accenten. En kan zoveel. Het is geen kwestie van te weinig geld, het is een kwestie van verantwoord beleid.
Hoe minder belastinggeld voor de belgicistische linkse culturo’s hoe liever. Volwaardige kunst zoals opera, mooie beeldende kunst of klassieke muziek zullen wel sponsors en mecenassen vinden; de linkse kakmachines, experimentele nonsens en kattenzwierders zullen er dan van tussen gaan. Leve de hakbijl dus in de subsidies – onze cultuur, de échte dan, zal er wel bij varen.
Als madam Schauvliege nog veel van die uitvindingen maakt om de boel om zeep te helpen ,ze zou beter een andere baan kiezen ,om de ene blunder na de andere te maken ,wat zit er allemaal inde regering je kan niet meer verlangen van de pottenbakkers ,;