Op 4 december 2011 worden algemene verkiezingen gehouden in Kroatië. Ongeveer vier miljoen Kroaten kunnen gaan stemmen om 151 parlementaire zitjes te vullen in het Hrvatski Sabor (het Kroatische parlement). In 10 electorale districten worden de 140 zitjes gekozen en 11 anderen worden gekozen door nationale minderheden als hun vertegenwoordigers (8) of door Kroaten in het buitenland (3).
Er zijn 116 geregistreerde politieke partijen in Kroatië, maar ongeveer de helft ervan is reeds jarenlang inactief. De reden voor dit grote aantal partijen is de Kroatische wetgeving die slechts 100 handtekeningen vereist om een partij te registreren. Slechts een twintigtal partijen neem effectief deel aan lokale, regionale en nationale politieke activiteiten en de overige honderdtal andere partijtjes zijn enkel even zichtbaar in de politieke campagne voor de verkiezingen.
In het Kroatische politieke leven is de links/rechts-verdeling zeer belangrijk, al is er geen groot verschil tussen de twee grootste partijen. De grootste is de HDZ, de Kroatische Democratische Unie, sinds diens stichting in 1989. Het is tevens de langst regerende partij in onafhankelijk Kroatië met reeds 17 jaar aan bewindsvoering (1990-2000 en 2003-2011). Deze centrum-rechtse partij omschrijft zichzelf als christen-democratisch, patriottisch, anticommunistisch en pro-Europees. Al zijn deze eerste twee standpunten nog niet echt merkbaar in de praktijk gebracht. Zo is abortus bijvoorbeeld gelegaliseerd, net zoals het homohuwelijk. Anticommunisme is ook een onzichtbaar aspect van hun laatste regeringstermijn aangezien Kroatië nog steeds vele straten en instellingen kent met een verwijzing naar Tito en andere hogere functionarissen van het voormalige communistische leger en staatsapparaat.
Pro-Europees zijn ze zeker wel. Vanwege hun beleid dat neerkomt op “er is geen alternatief voor de Europese Unie” heeft deze voormalige gematigde nationalistische partij Kroatische generaals uitgeleverd aan het Internationaal Strafhof in Den Haag, werden vele oorlogsveteranen opgesloten en werden pensioenen en voorrechten gegeven aan voormalige leden van Servische paramilitaire eenheden die vochten tegen de Kroaten. Tijdens hun meest recente acht jaar aan de macht hebben de leiders van de HDZ het zogenaamde “zwarte fonds” opgericht, goed voor zo’n 20 miljoen Kuna (ongeveer 2,7 miljoen euro) dat gebruikt wordt voor politieke campagnes. Het geld uit dit fonds heeft volgens velen z’n oorsprong in verduisteringsoperaties in staatsbedrijven en -instellingen. Sommige partijfunctionarissen staan momenteel terecht hiervoor, waaronder Ivo Sanader (voormalig voorzitter van de HDZ en eerste minister tussen 2003 en 2009).
De tweede grootste politieke partij in Kroatië is de centrum-linkse SDP, Sociaal-democratische partij. De SDP is de opvolger van de Alliantie van Communisten in Kroatië, SKH. Dit was de regerende partij tijdens het communistische Joegoeslavische regime tussen 1945 en 1990 en vormde deel van de Alliantie van Communisten in Joegoeslavië. Ondanks de vermelding van sociaal-democratie in de naam staat de SDP voor economisch liberalisme en de privatisering van de meeste staatsbedrijven. Zij steunen ook de pro-Europese koers van de HDZ. Samen met de liberaal-democratische Kroatische Volkspartij, HNS, de regionalistische Istrische Democratische Vergadering, IDS en de Kroatische Partij van Pensioengerechtvaardigden, HSU, stichtten zij het zogenoemde Kukuriku Kartel.
Buiten deze grote partijen zijn er enkele kleinere politieke partijen die deelnemen aan het politieke leven in Kroatië. De oudste niet-communistische partij is de Kroatische Sociaal-Liberale Partij (HSLS). Ze is een centrum-links antipopulistische partij die economisch liberalisme voorstaat, met behoud van sociale rechten en ook de Kroatische nationale belangen benadrukt. Er is ook de Kroatische Laburisten – Partij van de Arbeid HL-SR, een recent gestichte linkse populistische partij. Ze wordt geleid door voormalig vakbondsman Dragutin Lesar. Zij werden populair in centraal Kroatië vanwege hun sterkte retoriek tegen de HDZ en hun eis voor een transparant politiek beleid en sterkere arbeidsrechten. In het oosten van Kroatië is de Kroatische Democratische Vergadering van Slavonië en Baranja, HDSSB, zeer sterk aanwezig. Deze partij wordt geleid door voormalig generaal Branimar Glavas. De HDSSB is regionalistisch, rechts en populistisch. Ze is gesticht in 2006 na een afscheuring van de HDZ. Momenteel heeft de HDSSB vier verkozenen, waaronder één overkomer uit de SDP, besturen zij mee in 20 Kroatische gemeentes en leveren zijn burgemeesters in enkele dorpen en steden, waaronder Osjiek, de vierde grootste stad van Kroatië. Een voormalig partner van de HDZ zal ook meedoen aan de komende verkiezingen, de HSS, Kroatische Boerenpartij. Als opvolger van de sterkste Kroatische partij in het interbellum zal deze centrum-rechtse conservatieve partij gaan voor de stem van de agrarische bevolking in Kroatië.
Buiten deze partij zullen veel onafhankelijke lijsten opkomen. De meest bekende is die van Milan Bandic, burgemeester van Zagreb, voormalig presidentskandidaat in 2010 en voormalig topkaderlid van de SDP. Een ander voormalig topkaderlid uit die partij en bekend economist, Ljubo Jurcic, zal een kartel aanvoeren van enkele centrum-linkse partijen en enkele partijen van pensioengerechtvaardigden.
Rechtsnationalistische stemmers, een groot electoraat in Kroatië, zullen de kans hebben om te stemmen op meer dan 20 partijen, kartels en onafhankelijke lijsten. Behalve de HDZ als centrumrechtse en pseudopatriottische partij is de sterkste en oudste rechtse partij in Kroatië de HSP, Kroatische Partij van Rechten. Opgericht in 1990 als opvolger van de Pravastvo-beweging 1861-1929. In de 21 jaar van haar bestaan waren er vele afscheuringen van de HSP. Nu zijn er vier “Pravastvo-partijen” in drie kartels die meedoen met deze verkiezingen. HSP leidt een kartel met meerdere bekende rechtse politici en de kleine rechtse Kroatische Garde – Nationale Partij, HS-NS. De Kroatische Zuivere Partij van Rechten, HCSP, van Josip Miljak, is dan weer een radicaal-rechtse nationalistische partij die hersticht werd in 1996 en ook een deel uitmaakt van dit kartel met de HSP.
De strijd tegen de Kroatische toetreding tot de EU is dan weer het centrale programma van de Alliantie voor Kroatië, SZH. Dit is een kartel van drie kleine partijen: Enkel Kroatië, JH, Actie voor een Beter Kroatië, ABH en de Kroatische Demochristelijke Partij, HDS. En tenslotte is er nog de politieke beweging Kroatische Groei, HRAST (Kroatisch voor eik). Dit is een rechts, conservatief en gematigd nationalistisch kartel van vele kleine partijen en verenigingen en met sterke banden met de Katholieke Kerk. HRAST zal dan ook vooral mikken op mensen die voorheen op de HDZ stemden.
Het resultaat van deze verkiezingen kan makkelijk voorspeld worden. Vanwege het systeem D’Hondt zal het Kukuriku Kartel enkel maar hetzelfde aantal stemmen nodig hebben als in 2007, waar de afzonderlijke partijen van het kartel toen meer dan 200 000 stemmen kwijtgeraakten, om meer dan 50% van de parlementszetels te halen in het parlement. Dit staat in die mate al bijna zodanig vast dat de HDZ deze politieke campagne meer gebruikt als een aanloop naar de oppositie dan als een poging om toch nog de grootste te worden.
Een bijdrage van Trpimir Gudar