Johan Anthierens: tegen de burgerlijke schijnheiligheid

Op Canvas loopt momenteel een tweedelige reeks over het leven van taalvirtuoos en professionele schenenschopper Johan Anthierens, die zich naar eigen zeggen ‘fascist’ noemde in zijn jeugdige jaren. Hij kwam uit een Vlaamsgezinde familie die collaboreerde tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar die erfenis schudde hij in de jaren ’50 van zich af. Wat wel bleef was de liefde voor de Nederlandse taal, die hij meesterlijk hanteerde in woord en geschrift.

Zijn bekendheid dankte hij aan zijn columns in verschillende tijdschriften, waarin hij onbevreesde aanvallen ondernam op Koning, Kerk en Kapitaal. Zijn liefde voor het Nederlands en zijn hekel aan burgerlijke schijnheiligheid deelde hij met de beoefenaars van de opkomende ‘kleinkunst’. Niemand minder dan Boudewijn De Groot heeft zijn carrière grotendeels te danken aan Johan Anthierens. Zijn anarchistisch non-conformisme bracht hem meermaals in de problemen: hij nam geen blad voor de mond en ging daarbij wel eens over de schreef, waarna hij nog maar eens op zoek kon naar een nieuwe werkgever.

Zou hij zich tegen het huidige politiek-correcte klimaat hebben gekeerd moest hij nog leven? Moeilijk te zeggen; het heeft ook geen belang. Dit weten we wel: de kans dat bij leven zijn pennenvruchten hun weg naar een webstek als React zouden hebben gevonden,  is kleiner dan dat Maggie De Block ooit poseert voor een naaktblad. Maar hij was een vrijbuiter die niet voor één gat te vangen was, en dat kunnen wij als rechtse rakkers wel smaken.

Jef Anthierens: van rechts naar links en weer terug

In deel 1 vertelt broer Karel Anthierens over de geweldige invloed die oudere broer Jef over hen uitoefende. We komen te weten dat Jef Anthierens een tijdje links was, alvorens hij vele jaren later weer verhuisde naar ‘uiterst rechts’. Over die Jef Anthierens gaat het hier.

Jef Anthierens was, net als Karel en Johan, geen onbekende in het mediawereldje. Hij was hoofdredacteur van Humo, Panorama en De Post, veelgelezen bladen in die tijd. In 1976 schrijft hij een boekje (hij schreef er meerdere): ‘De bidsprinkhanen’. Daarin stelt hij de groeiende greep van het neomarxisme op de samenleving aan de kaak. Jazeker, in 1976!

De analyse van Nietzsche

God is dood, de grondslagen van de westerse levensvisie ingestort, een hele beschaving ligt op sterven: dat had de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche al in de smiezen honderd jaar voordat Jef Anthierens zijn boekje schreef.

Wat zegt Nietzsche? De oorzaak ligt bij het christendom. De hogepriesters van de moderniteit en het socialisme vormden de gelijkheid van de zielen voor God om in het gelijkheidsideaal van de maakbare maatschappij. Voortaan ligt het Paradijs op aarde, niet in het hiernamaals.

Het socialisme is de toevlucht voor de misdeelden en de wrokkigen; kuddedeugden zoals collectief medelijden voeren de boventoon. Het wil de maatschappij naar de volmaaktheid voeren, maar het eindpunt van de volmaaktheid is de dood. Volmaaktheid is een gevaarlijke utopie; de weg er naartoe is despotisme. Alleen de ‘voorname mens’ kan het opnemen tegen ‘het uitschot en de geweldenaars’. 

Anthierens beaamt volmondig deze analyse van ‘de filosoof met de hamer’ en stelt vast dat West-Europa op het punt staat om zich zonder enig verzet over te geven. Hij vergeet daarbij niet de ‘collaborerende industriëlen’ te noemen, ‘die hopen dat ze op die manier toch iets zullen redden van het geld dat hen blind heeft gemaakt voor alle waarden’.

Een nieuwe kerk met nieuwe dogma’s

De nieuwe progressieve heersers lieten geen kans onbenut om de katholieke kerk met haar dogma’s aan te vallen, maar wie dacht dat we voortaan in een wereld zonder dogma’s zouden leven komt bedrogen uit. In de plaats kwam een nieuwe ‘kerk’ met nieuwe dogma’s, nog fanatieker en intoleranter dan de oude. Om de noodzakelijkheid van de nieuwe heilsleer aan de man te brengen, treden de hogepriesters van het gelijkheidsideaal op als ‘Elendspropagandisten’, verkondigers van ellende. Altijd duikt er weer een nieuw ‘probleem’ op; overal is er wel een verdrukte minderheid te vinden. En wie het niet eens is met de nieuwe heilsleer, is een ‘fascist’.

Verderop in ‘De bidsprinkhanen’ vinden we een kort overzicht van enkele experimenten in het onderwijs, vooral in Duitsland en Nederland. ‘Democratisering’ en ‘seksuele opvoeding’ staan hoog in het rode vaandel van de nieuwe hogepriesters. Zo bracht een klas uit de lagere school van Oud-Poelgeest een bezoekje aan een commune waar naarstig aan groepsseks werd gedaan. Verzameld op een congres prezen Hessische leraren een boek over een masturberende bankrover aan als aanbevolen lectuur voor scholieren van de middelbare school. Het zijn slechts enkele voorbeelden van hoe het vernietigende linkse gedachtegoed haar weg vond in het onderwijs. En dan spreken we nog altijd maar over 1976!

Vetgemeste zwakkelingen

Het westerse sadomasochisme kent geen genade in de ogen van Jef Anthierens. De westerse elite denkt dat ze de dans zal ontspringen door in het zand te kruipen voor de Sovjets en met geld te smijten naar marxistische regimes in de Derde Wereld. ‘Onze burgerlijke angst maakt ons bijna blind’ en ‘de Russen zien in ons vetgemeste zwakkelingen’, zo schrijft hij. Hij neemt de lafheid van de bourgeoisie op de korrel, haar drang om zich aan te passen aan de nieuwste mode en haar abdicatie in de strijd tegen het ondermijnende mollenwerk van het neomarxisme. Daarmee is de cirkel rond: net als zijn jongere en bekendere broer Johan hekelt hij de bourgeoisie. Maar daar waar Johan vooral mikt op de schijnheiligheid ervan, is de kritiek op de bourgeoisie van Jef fundamenteler.

Een aanslag op onze vreugde

De lezer van React zal in de genadeloze analyse uit dit vergeten werkje van Jef Anthierens moeiteloos de actualiteit herkennen. De woorden op de achterkaft van ‘De bidsprinkhanen’ zeggen eigenlijk al genoeg: ‘Als ze maar niet die ziekelijke drang in zich hadden om zich met alles, en ook met iederéén bezig te houden. Ik zie elke dag meer missionarissen, meer begeleiders, meer rechters, meer controleurs om me heen. Uit hun ogen spreekt geen liefde, maar dweepzucht en rancune. Ze zijn een aanslag aan het plegen op onze vreugde. En dat is dan ook het enige wat ik hun werkelijk kwalijk neem.’

Dit was dus in 1976. We waren gewaarschuwd.