Zorgelijke ontwikkelingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Afgelopen donderdag zag ik in het nieuws een artikel voorbijkomen dat mij de wenkbrauwen deed fronsen. “Aangifte tegen studenten om racistische plaatjes in appgroepen”, kopte dagblad de Telegraaf. Met de app, ofwel applicatie op de smartphone, kan men berichten versturen. De EUR is van particulier interesse voor mij omdat ik er zelf gestudeerd heb, maar de kop zou hoe dan ook in het oog springen. Er presenteren zich namelijk gelijk 2 vragen:

-Aangifte onder welke wet?
-Wat heeft de Universiteit te maken met het discours van studenten in appgroepen?

De eerste vraag blijft onbeantwoord. Aangifte om wat? Racistische memes, dus bewerkte afbeeldingen, zijn niet strafbaar. Het enige toepasselijke zou artikel 137c van het wetboek van strafrecht zijn, maar dat wordt in de regel alleen toegepast wanneer het discriminerende uitingen specifiek op een individu gericht betreft. Het blijft überhaupt onduidelijk om wat voor memes het gaat, wat de inhoud is. De tweede vraag heeft een onbevredigend antwoord. Het blijkt te gaan om 6 studenten van de Hogeschool Rotterdam, die ook roeien bij de vereniging Skadi. Zij plaatsten “racistische en antisemitische memes” in een officiële EUR-appgroep met rond de 200 derdejaars studenten, van een opleiding die zij niet volgden. Studentes uit de appgroep klaagden hier vervolgens over bij het college van bestuur.

Het college besloot, bij name van Ron Bormans, om sancties op te leggen, aangifte te doen en “na te denken over een vorm van boetedoening”. Het gaat hier om volwassen studenten. Ik was werkelijk geschokt door de onbetamelijkheid van de universiteit. Wie denken zij dat zij zijn, dat zij volwassenen om hun mening gaan straffen alsof het stoute kinderen betreft? Nog altijd geld het principe dat men zijn mening mag uitten in Nederland, de grens zijnde bedreiging.

Dat iemand in een machtspositie het oneens is met een persoon zijn mening, geeft hem in Nederland absoluut de morele en wettelijke autoriteit niet hem te bestraffen. Zeker als het een instelling betreft die door het publiek gefinancierd wordt, zoals alle universiteiten dat zijn. Bij de overheid en semi-overheidsinstellingen hoort objectiviteit en vrijheid van meningsuiting juist strenger beschermd te worden, gezien er het gevaar is dat er anders een ideologische vooringenomenheid ontstaat (wat al gebeurd is en men in incidenten zoals deze duidelijk terugziet). Als het staatsapparaat, van onderwijs tot bureaucratie, effectief een ideologie gaat aanhangen, sluit dit alle delen van de maatschappij buiten die deze ideologie niet delen.

De reactie is ook veel erger dan het vergrijp. In de wet kent men het principe van proportioneel straffen. Voor zover men überhaupt over een vergrijp kan spreken, wat zou de proportionele straf voor het delen van memes in een niet daartoe bestemde groep moeten zijn? Niets officieels lijkt mij. Sociale straf door afkeur van hun omgeving op zijn meest. Er wordt al veel te vaak in de moderne samenleving gegrepen naar sancties van instituten waar dat niet nodig is en sociale druk zou volstaan. De staat en rechtspraak bemoeien zich al veel te veel met de privélevens van haar burgers.

De universiteit acht het echter wenselijk en terecht om de studenten niet alleen in de media door het slijk te halen, maar hen ook te intimideren met aangiftes en eisen tot boetedoening. Boetedoening? Wat is dit, de katholieke kerk? Moet men de zonde van racisme aflaten? Is er toevallig een vast tarief voor de aflaat van racisme? Dan kan ik dat alvast budgetteren.

Maar het feit dat men het over boetedoening heeft spreekt wel boekdelen. Eigenlijk zijn deze jongens zondaars tegen de publieke mores. De Civis Publica. De nieuwe seculiere religie. Wettelijk hebben zij uiteindelijk niets strafbaars gedaan. Het is puur de sensibiliteit van de bestuurders van de EUR die hen beweegt om zo hard te reageren. Het is een ideologische overweging en het is zorgelijk dat een universiteit zich de rol van morele arbiter aanmeet. Het is niet de taak van universiteiten om meningen en gedrag af te dwingen (al is dat wel de praktijk). Het is ook misbruik van een positie van autoriteit om persoonlijke ideologische overtuigingen aan studenten op te leggen.

Al met al vind ik dit een zorgelijke ontwikkeling. De zoveelste stap naar een systeem van totalitaire gedachtecontrole.