De openingsbijdrage in dit 23e jaarboek – dat medio mei van de pers komt – is van de hand van Evi Van Damme die met haar studie Ter Waarheid met het gedachtenleven in Vlaanderen en in de wereld, onderzoek verrichtte naar de Vlaamse poëzie in het politieke maandblad van Joris van Severen. Met betrekking tot het afsluitend tweede deel van de bijdrage van Romain Vanlandschoot over “Wij beleven de mislukking van het parlementarisme” Joris van Severen 1926-mei 1927 – in het jaarboek van 2018 – is op de drukkerij iets fout gelopen: de nootnummers in de lopende tekst zijn er weggevallen! Dit soort hiaten brengt met zich mee dat het geheel van de bijdrage veel aan waarde verliest voor de historici bij hun navorsingen. In overleg met de auteur werd besloten de bijdrage gaaf te hernemen, teneinde het grote belang van zijn bijdragenreeks veilig te stellen. Terecht stelde een recensent immers: “Romain Vanlandschoot behandelt voor de laatste keer de jaren 1926-1927 toen Van Severen nog als parlementair actief was, maar steeds kritischer stond tegenover de partijpolitiek. Het verdient alle respect hoeveel documentatie de auteur raadpleegde en kritisch bekeek. Deze reeks teksten is een klein monument van objectieve maar ingeleefde historiografie.” Wel lieten we bij deze herneming de illustraties achterwege, die in het jaarboek 2018 de studie ondersteunden.
In Een verscheurende keuze? De ideologische strijd van Charles van Renynghe tussen het Verdinaso en Rex snijdt Kristof Papin nieuw bronnenmateriaal aan met betrekking tot de ideële keuzes waarvoor deze nobiljon zich gesteld zag en waarover de bijlage veel onthult. De verhoudingen tussen het Dietse nationaalsolidarisme van een Joris van Severen en het Duitse nationaalsocialisme bleken van meet af aan weinig convergentie te vertonen. Met terechte Duitse argwaan, blijkend uit documenten, ten overstaan van het Verdinaso, documenteert Maurits Cailliau het gegeven dat de Duitse instanties zich daar al snel ten volle van bewust waren. Ruud Bruijns herinnert met Edmond Willem Pieter van Dam van Isselt, rusteloos ijveraar voor de Benelux aan de vele verdiensten van deze Nederlandse Dinaso die ook in de jaren na de Tweede Wereldoorlog de Heel-Nederlandse idealen op een zeer verdienstelijke wijze wist hoog te houden.
In Vijfentwintig redenen om Van Severen correct te framen schreef Hendrik Carette evenzoveel spitse en ter zake doende als beklijvende overwegingen bijeen omtrent Joris van Severen – en zijn hedendaagse belagers, die het veelal aan de nodige historische kennis en inzicht ontbreekt. Vik Eggermont herinnert in zijn In de schaduw van Louis Gueuning… andermaal aan deze getrouwe volgeling die levenslang het door Joris van Severen getrokken spoor verder trok en scherper uittekende middels de door hem in het leven geroepen ‘Joris van Severen-Orde’. Gepoogd werd na te gaan wie zoal aan Gueuning’s zijde stond en wat over hen niet mag vergeten worden. We weten het: onder de weggevoerden van mei 1940 zaten vogels van diverse pluimage, zowel schuldigen als onschuldigen. Uit Etienne Verhoeyen’s verdienstelijke studie Spionnen aan de achterdeur lichtte Nick Peeters de gegevens over de Bruggeling Leopold Fevery, de onschuld zelve? Na lectuur blijkt het vraagteken wel overbodig te zijn! Na de bijdragen sluit het jaarboek af met enkele facsimile’s van notities in het handschrift van Joris van Severen en twee gedichten, respectievelijk van Hendrik Carette en Maurits Bilcke.
__________________
N.a.v. Jaarboek Joris van Severen 23 (2019. Gen., 208 p. Ledenprijs 29 €; niet-leden 35 €. Te betellen via overboeking van het bedrag op rekening BE71 0001 7058 1469 t.n.v. Studiecentrum Joris van Severen, Paddevijverstraat 2, B.8900 Ieper.
