Schild en Vrienden : aangeklaagd door inquisiteur Tim Verheyden van de staatszender VRT, meteen hysterisch krijsend veroordeeld door alle politici, de N-VA voorop ; en vervolgens de uitsluiting van student Dries Van Langenhove, nochtans democratisch verkozen studentenvertegenwoordiger, door de linkse Universiteit van Gent. Iedereen heeft er zijn mening over: wij van REACT legden de PANO-reportage voor aan jurist en voormalig advocaat Rob Verreycken, die veel ervaring heeft met processen rond vrije meningsuiting tegen nationalisten.  Zijn oordeel: ‘ Veel VRT-manipulatie, niets strafbaars tegen Dries en co’

Rob, jij bekeek voor ons de reportage. Wat is jouw oordeel?

Het eerste wat mij opvalt is dat de VRT-reportage erg veel technieken gebruikt om de kijker naar een door de journalist vooraf vastgelegde conclusie te leiden. Er wordt cruciale informatie weggelaten, zoals de context van rivaliteit tussen linkse en rechtse jongerengroepen: S&V wordt consequent rechts genoemd, wanneer zij echter actie voeren aan het Gravensteen worden de tegenstanders niet als links geduid, maar louter als ‘activisten’.  Als melding gemaakt wordt van het verhinderen van een lezing door Theo Francken in Brussel meldt de VRT dat dit gebeurde door ‘een protestactie’, zonder te melden dat het ging om een blokkade door extreemlinks.  Dat wordt toch wel pijnlijk duidelijk als Dries zelf spreekt over ‘linkse activisten’, maar de VRT in de ondertiteling het woord ‘linkse’ met opzet weglaat. De VRT krijgt blijkbaar de woorden ‘links’ of ‘extreemlinks’ erg moeilijk over de lippen.  Als journalist Tim Van Der Heyden de ganse context van een verhaal grotendeels weglaat, door de rol van links onder de mat te vegen, doet hij aan manipulatie.

Ergerlijk zijn ook de technische manipulaties. Doorheen de reportage is er de dreigende muziek uit horrorfilms op de achtergrond, met als hoogtepunt de ‘huilende wind over de vlaktes’ bij memes waarop Hitler te zien is.  TV-makers weten dat dit behoort tot onze collectieve mediakennis uit TV-reeksen en Hollywoordfilms:  dergelijke muziek kneedt de kijker in de richting van vijandschap tegenover wie en wat getoond wordt.  Nog erger zijn de met opzet té snelle montages: er worden afbeeldingen en screenshots getoond, maar net té snel om ze deftig te kunnen lezen of bekijken.

Het valt ook op hoe de journalist tot 5, 6 keer toe zijn conclusie herhaalt, kwestie van die er bij de kijker in te hameren: ‘Schild en vrienden zegt in het publiek het ene, maar wat anders in het beslotene’.  Niet alleen het blijven herhalen van de eigen vooropgestelde mening en conclusie is een probleem, vooral ook het feit dat er geen rekening wordt gehouden met het feit dat er bij elke vereniging, partij of zelfs firma een verschil is tussen wat publiek gecommuniceerd wordt en wat intern besproken wordt.  Dat is perfect normaal.

Ik vind dus dat Verheyden zich belachelijk maakt, als hij vraagt: ‘Waarom waarschuwt Dries om nooit iets uit de groep naar buiten te brengen’? Alsof het Verheyden zelf toegestaan zou zijn, de inhoud van de gesprekken die hij zelf intern binnen de VRT met zijn bazen voert zomaar naar buiten te brengen…  Men probeert hier krampachtig iets als ‘verdacht’ voor te stellen dat perfect normaal is.

Storend is ook het gratuite citeren van juridische begrippen, zonder bewijs. Zo wordt gesteld dat Schild en Vrienden aan ‘online pesten’ doet, een strafbaar iets.  Meteen blijkt echter dat er wordt opgeroepen tot ‘trollen’, en dat uiteraard in de politieke context: een bekend internetfenomeen, waarbij jongeren van links en rechts hun eigen mening manifest gaan ventileren op profielen, events en pagina’s van de tegengestelde politieke strekking.  Dat is normaal politiek activisme, met ‘online pesten’ heeft dat niets te maken.

Nu goed, we moeten ook niet flauw doen: er worden beelden getoond van op zijn zachtst uitgedrukt onaangename zaken.

De reportage van de VRT blijkt vooral gebouwd op de ‘meme’: een bijzonder fenomeen op het internet, een vorm van ‘internettaal’ voor jongeren, die door de VRT pas zeer laat in de reportage – en gebrekkig – wordt toegelicht. De meme bestaat zowel in politieke als niet-politieke vorm, en bestaat eruit een beeld te combineren met een tekst, waarbij hetzij de samenhang, hetzij het ontbreken daarvan voor een beoogd humoristisch effect zorgt.  Die memes circuleren, zoals Dries terecht aanhaalt, massaal op het internet en wie nu juist de maker is valt doorgaans niet te achterhalen.  Net vanwege de verstikkende politiek correcte censuur zijn ze voor jongeren een populaire manier geworden om taboe-themas met humor te behandelen.

De VRT-journalist zegt ‘het aanzetten tot haat is verboden’, en citeert zo een klein deeltje van de wetgeving, maar gaat volledig voorbij aan het feit dat humor doorgaans niet kan beschouwd worden als aanzetten tot haat of discriminatie. Humor heeft immers als doel te doen lachen;  bewijzen dat het een ander doel dient is vrijwel onmogelijk.

De VRT citeert op dat ogenblik onder dreigende muziek Dries, die zegt: de meme is geen doel op zich, maar een middel.  Daarbij bedoelt hij uiteraard de memes die van S&V zelf afkomstig zijn (en die worden niet getoond);  maar bovendien bedoelt  hij daarmee natuurlijk dat hij humor ziet als een middel om de politieke boodschap van S&V op een speelse manier tot bij jongeren te brengen.  Daar is opnieuw niks mis mee.

Maar is de ‘humor’ die getoond wordt dan geslaagd?

Over de vraag of die humor geslaagd is of niet kan men van mening verschillen: over kleuren en smaken valt niet te twisten.  Maar ook daar verzuimt de VRT-journalist een belangrijk ander rechtsprincipe te citeren: namelijk, dat volgens vaststaande rechtspraak de vrijheid van meningsuiting ook geldt voor meningen die schokken, verontrusten of kwetsen.  Om maar eens een voorbeeld te geven: als een cartoon een vrouw toont die in een vergaderzaal genomen wordt op de vergadertafel, dan is dat voor velen kwetsend en schokkend.  Maar strafbaar is het manifest niet.  Tenzij iemand in ernst zou willen beweren dat de studenten van S&V echt het plan promoten om vrouwen te verkrachten op vergadertafels.  Dat is absurd, natuurlijk.

De VRT schermt uitvoerig met ‘geheime chatgroepen’. Hoe beoordeelt u dat?     

De VRT-aanklacht is opgebouwd op twee bronnen: een ‘geheime’ Facebookgroep, en een kanaal op iets dat Discord heet. Wat die ‘geheime’ groep op Facebook betreft blijkt die uit maar liefst…  900 mensen te bestaan.  Al wie het medium Facebook kent, weet dat het in een groep met 900 man onbegonnen werk is al wat erin gepost en gereageerd wordt te controleren.  Waar de VRT vanuit gaat, zonder dat te onderbouwen of te bewijzen, is dat Schild en Vrienden en Dries van Langenhove op één of andere manier ‘verantwoordelijk’ zouden zijn voor wat elk van die 900 mensen daarin plaatsten.  Dat is juridisch niet correct.  Aangezien eenieder enkel verantwoordelijk is voor zijn eigen daden, zijn ook de mensen van Schild en Vrienden enkel verantwoordelijk voor wat zij zélf geplaatst of gedeeld hebben.  En daarover zwijgt de VRT-reportage in alle talen.  Wie wat waar geplaatst heeft wordt zelden of nooit vermeld, de gegevens daarvan worden in de beelden onleesbaar gemaakt en, zoals gezegd, de montage wordt met opzet zo snel gemaakt dat men berichten niet grondig kan bekijken…

En het Discord-kanaal?

Het lijkt erop dat dit veel minder leden heeft, en dat dit inderdaad veel méér wél de mening van Schild en Vrienden weerspiegelt. En dan valt het toch op, dat hetgene wat de VRT daaruit haalt, hoegenaamd niet zo schokkend, laat staan strafbaar is.  Verheyden komt af als ‘bezwarend materiaal’ met een post van Dries Van Langenhove die zegt ‘soumission’ bij een beeld rond halalvoedsel.  ‘Soumission’ verwijst naar het boek van Houellebecq, dat de ‘onderwerping’ van West-Europa aan de islamisering hekelt.  Groot gelijk zeg ik dan, en velen met mij; dat is een correcte politieke mening, mag het even?

Dries zegt ook dat sport belangrijk is: blijkbaar is dat ook al onrustwekkend.  Iemand zegt dat hij ‘dikke wijven ranzig’ vindt:  Tja, dat is nu eenmaal een mening die bij jonge mannen nogal courant is, het tegendeel zou verbazen…  De VRT heeft in dat Discord-kanaal dus blijkbaar érg weinig bezwarend materiaal gevonden.

Opmerkelijk is dat de VRT, op het ogenblik dat het eigenlijk gaat over dat Discord-kanaal, afkomt met cartoons die vrouwonvriendelijk zijn, waarbij elke verwijzing naar de bron onleesbaar is gemaakt. De journalist praat plots niet meer over Discord, maar opnieuw over ‘de geheime groepen van S&V’ in het meervoud.  Komen de cartoons dus uit Discord, of uit de enorme Facebookgroep?  De VRT spuit daar mist.  Opnieuw rijst de vraag of de VRT in die Discord-groep niet net erg weinig gevonden heeft…

Wat blijft er dan uiteindelijk juridisch over in de ‘zaak’ tegen Schild en Vrienden en Dries van Langenhove?

Naar mijn mening: niets, nihil. Er is nergens en nooit een wet overtreden.  Het enige wat men kan hard maken is dat er op een Facebookgroep met 900 leden memes gepost zijn, als humoristisch bedoelde prenten. De kans dat zo’n meme de wet overtreedt is sowieso klein.  Of en in hoeverre die memes ook door Dries zelf of de mede-verantwoordelijken van S&V zélf gemaakt, gepost of gedeeld zijn, daarover geeft de VRT geen informatie.  In zo’n geval speelt twijfel altijd in het voordeel van de beklaagde, en het vermoeden van onschuld zegt dat Dries en zijn groep onschuldig zijn tot het tegendeel voor een rechtbank bewezen is.  Na al de heisa zal men allicht een showproces opstarten, dat men dan naar Belgische gewoonte lang kan uitstellen om de vereniging plat te leggen, maar dat uiteindelijk op niets zal uitlopen.

Wat blijft er dan over? Veel wind en hysterie?

Inderdaad. De VRT heeft zijn klassieke manipulatie bedreven: men neemt enerzijds een aantal politieke acties en stellingnames die voor links zeer schokkend zijn (verzet tegen boerka’s, halal-eten, massa-immigratie, ontwikkelingshulp, transgenderonzin), combineert dat met wat kreten over ‘discriminatie’, ‘racisme’ en ‘sexisme’, en dan barst de ‘antiracistische’ hysterie los.  Het is zoals heksenjagen in de Middeleeuwen:  zodra ergens een heks gesignaleerd is struikelen de mensen over elkaar heen om zichzelf het luidst te distantiëren en verbranding van de heks te eisen, maar wie dan de vraag stelt, waar die heks dan wel daadwerkelijk iemand in een kikker veranderd heeft, krijgt uiteraard geen bewijs.  En is wellicht zélf een heks, uiteraard.

Wat denkt u van de uitsluiting van Dries door de UGent?

Naast de totale miskenning van de scheiding der machten door NVA’ers, die vervolging en ‘actie’ door het gerecht eisten, is dat wellicht de grofste aanslag op de rechtsstaat in Vlaanderen van de voorbije 10 jaar. Een student, democratisch verkozen studentenvertegenwoordiger nota bene, zonder vorm van proces en zonder recht op verdediging net voor zijn eindexamen de toegang tot de gebouwen weigeren: dit is zelfs voor de linkse UGent du jamais vu.  Hoe de verdere klachten en procedures tegen Dries en S&V verder ook lopen (en ik verwacht dat ze als een pudding in elkaar zullen zakken), één zaak is zeker: dit kan volgens geen enkele wet door de beugel.  Een student uitsluiten vanwege zijn mening is expliciet verboden door de wetgeving tegen discriminatie:  de grootste dader van discriminatie, die dus de voorbije week ontmaskerd is, is de UGent.  Dat zal allicht een stevig juridisch staartje krijgen.

Dank voor dit gesprek!