Op 24 april 1533 wordt Willem van Oranje Nassau (ook wel Willem de Zwijger genoemd) geboren te Nassau, slot Dillenburg. Hij is een zoon van Juliana van Stolberg en Willem de Rijke van Nassau. Hij erft in 1544 op 11-jarige leeftijd de titel ‘Prins van Oranje’ als zijn neef, René van Châlon, kinderloos sterft. Hij zal later bekend worden als de ‘vader des vaderlands’, strijder tegen het internationalisme met een Spaans sausje.

In Brussel wordt Willem van Oranje onder meer onderwezen in: krijgskunde, diplomatie, Latijn, Frans, Duits, Italiaans en Spaans. Hij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van het verdrag van Câteau-Cambrésis (3 april 1559), dat een einde maakt aan de jarenlange strijd tussen Frankrijk en Spanje. Philips II, zoon van Karel V en koning van Spanje en de daarbij behorende gebieden (onder andere de Nederlanden), besluit echter de vrijheid van de Nederlanden ernstig in te perken, vooral op godsdienstig gebied, en hij voert tevens de inquisitie in Frankrijk in onder leiding van kardinaal Granvelle.

Samen met de graven van Egmond en Hoorne keert Willem van Oranje zich tegen de plannen van Philips. De Prins neemt in het openbaar echter nooit een standpunt over deze zaak in. Zijn bijnaam “de Zwijger” dankt hij aan zijn vermogen om aan het hof beleefde gesprekken te voeren zonder controversiële onderwerpen aan te snijden. In 1555 wordt Willem van Oranje door Filips II benoemd tot stadhouder van de Nederlandse provincies Holland, Zeeland en Utrecht.

Het bewind van de Spanjaarden in Nederland was hardvochtig en intolerant, met name voor wat betreft de protestantse Nederlanders. Willem van Oranje organiseert een sterke oppositie tegen de Spaanse onderdrukker met als gevolg dat Filips gedwongen is om in 1564 de zeer gehate kardinaal Granvelle terug te roepen. Gealarmeerd door de Nederlandse opstandigheid stuurt Philips echter drie jaar later de hertog van Alva met een leger naar de Nederlanden. De Prins ziet zich dan gedwongen om te vluchten naar Duitsland.

Alva eist van Willem van Oranje te verschijnen voor de inquisitie. Als de Prins voor deze eer bedankt, laat Alva beslag leggen op al zijn eigendommen in Nederland. In 1568 brengt Willem van Oranje een leger bij elkaar en valt de Nederlanden binnen, hij wordt echter al spoedig verslagen. In 1570 waagt hij vanuit het oosten nog een inval, die jammerlijk mislukt. De Prins vestigt zich dan in Enkhuizen temidden van het volk. Enkhuizen weigert Spaanse garnizoenen binnen de stad te laten en de Prinsenvlag, het Oranje-Blanje-Blue, wappert er aan de toren.

Mijn heerschzucht is het volksheil;
Mijn drijfveer: medelijden;
Mijn verraad: trouw aan mijn volk;
Mijn spel: vertwijfelde en hardnekkig strijd;
Mijn steun: ‘s volks kracht;
Mijn hulp: mijn God en Heer.

Willem van Oranje Nassau

In 1572 komen de provincies Holland en Zeeland, onder leiding van Willem van Oranje, succesvol in opstand tegen de Spaanse onderdrukker. Deze periode is er één van veel bloedvergieten. Vele Nederlanders vinden de dood op slagvelden waaronder twee broers van Willem van Oranje, Lodewijk en Hendrik van Nassau, in het jaar 1574. De Spanjaarden blijven de vrijheid en welvaart van het Nederlandse volk in de weg staan. Willem van Oranje blijft een beleid voorstaan waarmee de Spanjaarden met gezamenlijke krachten uit Nederland verdreven kunnen worden en streeft ernaar dat alle gewesten der Nederlanden samengaan om één natie te vormen.

Willem van Oranje laat zich bekeren tot het calvinisme. Daarmee krijgt hij voor elkaar dat de protestanten en katholieken een verbond sluiten. Hij doorbreekt zo de scheiding van het dan door geloof verdeelde Nederlandse volk en krijgt haar voor het eerst bijeen voor een grote zaak. Na jaren van bittere gevechten, wordt de Unie van Utrecht op 23 januari 1579 ondertekend, een overeenkomst tussen een aantal Nederlandse gewesten, waarin werd overeengekomen dat men zich gezamenlijk zou inzetten om de Spaanse bezetters het land uit te jagen. Waarin daarnaast een aantal staatkundige zaken werden geregeld op het gebied van bijvoorbeeld defensie, belastingen en godsdienst, zodat het ook wel kan worden gezien als een eerste versie van een latere grondwet.

Op 10 juli 1584 komt er abrupt een einde zijn leven. Prins Willem van Oranje wordt op het Prinsenhof te Delft doodgeschoten door Balthazar Gerards. Volgens de overlevering zou Willem ineengezonken zijn met de woorden: “Mon Dieu, Mon Dieu, ayez pitié de moi et de ce pauvre peuple,” (“Mijn God, Mijn God, heb medelijden met mij en met dit arme volk.”) Op 3 augustus 1584 wordt Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk te Delft begraven. Dit omdat het familiegraf te Breda niet te bereiken is vanwege de Spanjaarden.

Het stadhouderschap gaat over op de zoon van Willem, prins Maurits. Willem van Oranje is er niet in geslaagd om zijn droom, het verenigen van alle Nederlandse gewesten, te verwezenlijken maar heeft met de Unie van Utrecht wel de basis gelegd voor het latere Nederland.