Op 26 maart trokken de Serviërs naar de stembus, nog maar eens, om een nieuw parlement te kiezen. Nu ja, ‘de’ Serviërs… Niet al te veel stemgerechtigden kwamen opdagen. Geen verrassing. Wat wél verrassend was, was het resultaat van deze stembusgang…

Meerderheid voor Servisch progressieve partij

Een naam zegt alles en niets. Bij ons heeft het begrip ‘progressief’ in de politiek een linkse betekenis gekregen. Links is progressief, rechts conservatief. Heel kortzichtig natuurlijk, zoals zoveel in ons pover politiek landschap. Progressief staat bij de Srpska Napredna Stranka (verder in dit artikel de SNS) voor vooruitgang en komaf maken met het trauma van het verleden. Servië moet een moderne staat worden die aanknoopt met de dag van vandaag en oog heeft voor de toekomst van de jeugd. Het klinkt mooi. Oprichters van deze partij zijn huidig president en voormalige rechterhand van Slobodan Milosovic, Tomislav Nikolic en de pas verkozen eerste minister Aleksandar Vucic. Nikolic komt uit de oude socialistische partij die de erfgenaam was van de restanten van het Tito-communisme, waarna hij later overstapte naar de Servisch Radicale Partij van Voljislav Seselj. Vucic komt ook uit die radicaal nationalistische partij. Zij zagen het niet meer zo zitten met hun leider die in Den Haag in de gevangenis wacht en wacht en wacht op zijn proces. De partij van Seselj was tot 2008 de grootste nationalistische partij, maar niemand wilde er mee regeren (waar hebben we dat nog gehoord?). Seselj bood zich vrijwillig aan in Den Haag voor het Joegoslaviëtribunaal en zo voorkwam hij zijn (onterechte) arrestatie. Hij zou hoe dan ook toch in Den Haag terechtkomen zoals veel van de leidende protagonisten die aan de zijde stonden van de Servische patriotten. Het gevolg was dat in 2008 een nieuwe partij werd opgericht, de vermelde SNS.

Wie is die jonge premier?

Een naam zegt alles en niets. Bij ons heeft het begrip ‘progressief’ in de politiek een linkse betekenis gekregen. Links in progressief, rechts conservatief. Heel kortzichtig natuurlijk, zoals zoveel in ons pover politiek landschap. Progressief staat bij de Srpska Napredna Stranka (verder in dit artikel de SNS) voor vooruitgang en komaf maken met het trauma van het verleden. Servië moet een moderne staat worden die aanknoopt met de dag van vandaag en oog heeft op de toekomst van de jeugd. Het klinkt mooi.

Oprichters van deze partij zijn huidig president en voormalige rechterhand van Slobodan Milošević, Tomislav Nikolić en de pas verkozen eerste minister Aleksandar Vučić. Nikolić komt uit de oude socialistische partij die de erfgenaam was van de restanten van het Tito-communisme, waarna hij later overstapte naar de Servisch Radicale Partij van Vojislav Šešelj. Vučić komt ook uit die radicaal nationalistische partij. Zij zagen het niet meer zo zitten met hun leider die in Den Haag in de gevangenis wacht en wacht en wacht op zijn proces. De partij van Seselj was tot 2008 de grootste nationalistische partij, maar niemand wilde er mee regeren (waar hebben we dat nog gehoord?). Seselj bood zich vrijwillig aan in Den Haag voor het Joegoslaviëtribunaal en zo voorkwam hij zijn (onterechte) arrestatie. Hij zou hoe dan ook toch in Den Haag terechtkomen zoals veel van de leidende protagonisten die aan de zijde stonden van de Servische patriotten. Het gevolg was dat in 2008 een nieuwe partij werd opgericht, de vermelde SNS.

Wie is die jonge premier?

Aleksandar Vučić was in zijn jeugdjaren zeer radicaal. Als 18-jarige militant riep hij dat voor elke in Bosnië gedode Serviër, er 100 moslims zouden sneuvelen. Dàt is ver verleden tijd en Vučić wil er liever niet aan herinnerde worden. Hij studeerde in de intussen verlopen tijd af als advocaat en kon een indrukwekkende politieke carrière opbouwen waar hij enkele opvallende ministerposten in de wacht sleepte. Vučić komt over als een aangenaam vaderlijk figuur en heeft zijn voorkomen mee. Net geen 2 meter lang, brilletje, net gekleed en gekamd met een braaf uiterlijk. Een keer wat anders dan de dikwijls machistische politici die het van een bijna brutale lichaamstaal moesten hebben in dat gemolesteerde land. Enige uitzondering op de regel was voormalig premier en president Vojislav Koštunica, politiek leider van de DSS (haalde zoals vele partijen amper een 5% bij deze stembusgang), de Servische Democratische partij, eerlijk nationalistisch en bekwaam. Hij werd echter langs alle kanten tegengewerkt wat er voor zorgde dat Servië een feitelijk onbestuurbaar land bleef, drijvend in een economisch moeras, vol corruptie en geen waar gezag aanvaardend. Een spijtige zaak, want kwaliteitspolitici zoals Koštunica zijn er in de wereld niet meer dan een klein handjevol.

Vučić werd het nieuwe gezicht van Servië. Hij wist zeer goed hoe zijn talloze voorgangers de pers bespeelden en hoe zij het nieuws konden domineren. Met zijn zachte onopvallende dwang, slaagde hij erin zelf dat nieuws te gaan bepalen in plaats van de president of de regerende eerste minister (ook nog veel in beeld) Ivica Dačić (socialistische partij, SPS). Een zestal weken voor de verkiezingen waren bovendien de weergoden én het verstand van Vučić hem meer dan welgezind. Over de Vojvodina raasde een sneeuwstorm met op meerdere plaatsen orkaankracht. Tot 6 meter waaide de sneeuw op. Auto- en spoorwegen raakten geblokkeerd. Vučić was er voor alle andere politici als de kippen bij, om naar de plekken van het onheil te trekken, en bijna wenend met zeer veel ernst en kunde de leiding over een ware nooit geziene reddingsoperatie te nemen. Mensen werden uit vastgereden internationale treinen ontzet, sneller dan het bij de NMBS gebeurt en kinderen en zwangere vrouwen, bejaarden en zieken werden met helikopters naar veiliger oorden overgevlogen. De Servische Ivan en Jelena met de klak waren vol bewondering: “Da’s handelen! Wat een knappe man, dat moet hem worden”, en ziedaar, ze kozen voor hem, massaal. Volstrekte meerderheid!

Op de verkiezingsavond zag je op TV een eerlijk aangedane Aleksandar Vučić. Je zou voor minder want zo een resultaat had niemand voorspeld. Ja, hij zou allicht winnaar van de verkiezingen worden volgens de peilingen, maar dat hij de socialisten zou terugdringen tot net geen 15%? En alle andere partijen zou minimaliseren tot 5/6% en zelf naar de geschiedenis zou laten stemmen? Neen, d)t had niemand zien aankomen. De TV-journalist die hem vroeg: “En wat morgen?” kreeg als antwoord van een slikkende Vučić, zwaar geëmotioneerd: “Ik ga straks naar huis bij mijn vrouw en kinderen want vanaf morgen ga ik niet veel meer voor mijn gezin kunnen doen”. Op zich mooi en gemeend. Maar meent Vučić het met al het andere? Met de toekomst van zijn land?

Rare coalitie, verdacht zelfs

Ondanks de SNS alleen kan regeren, koos Vučić voor een coalitie en dit nog wel met de onpopulaire voorganger. Een voorganger die genoemd werd als hebbende bewezen contacten met een van de grote drugbazen op wereldvlak, Darko Šarić (door de Servische geheime dienst BIA op 18 maart gearresteerd in Zuid-Amerika en overgebracht via Montenegro naar Belgrado, zijn massa’s miljoenen euro’s zijn al in staatsbezit). Šarić handelde in het groot, met tonnen cocaïne liet hij van het Amerikaanse continent naar Europa verschepen. Hij verdiende per jaar ongeveer één miljard euro. Een in beslag genomen vracht (oktober 2009) was op zich al 5.000.000.000 euro waard ! En met dat heerschap had de socialist (ach ja, een socialist dus) contacten maar hij wist niet dat het ging om een gangster. Heel de wereld zocht hem, maar de socialist wist van niets. We kennen dat van ergens…

De Serviërs hoopten dat zij van die kerel verlost zouden zijn door massaal op Vučić te stemmen – niet alleen omwille zijn actie in het noodweer, maar ook omwille van de spraakmakende arrestatie – maar nee, het heerschap Ivica Dačić is opnieuw minister en nog wel van buitenlandse zaken.

De laatste jaren is er veel ongewoons gebeurd in Servië. Er zijn nogal wat al dan niet stiekeme bedrijfsovernames geweest door Amerikanen en Duitsers en Amerikanen kregen de rechten op het uitbaten van de bodemschatten in de bergstreek met de Roemeens/Bulgaarse grens. Daar zit bijvoorbeeld nog heel veel goud. Servië moest dat blijkbaar niet hebben? Het zou nochtans de staatsschuld in een handomdraai kunnen afbetalen en een rijk land kunnen worden. Nu ja, met de miljarden van de gangster Darko Šarić zou dat ook kunnen, naar verluid. We zullen zien…

Zo werd de grootste staalfabriek in Smederevo voor slechts 33 miljoen euro verkocht – geschatte waarde 133 miljoen – aan US-Steel. Mercedes kocht Ikarbus op voor een prik. Heel wat landbouwgrond kwam in handen van de multinationals zoals Proctor & Gamble en consorten. Dat allemaal in de regeringen waar Aleksandar Vučić vooraanstaand minister was en zo tegen de corruptie pleitte en nog pleit. Hij wil ze tegen 30 juni van dit jaar uitgeroeid hebben. Lamenilache ! Onmogelijk in een land waar corruptie in de genen van het bestuur op àlle niveau’s zit. Verkeersboetes koop je af met 10 of 20 euro, je dossier bij de rechtbank laat je uitvegen in de computerbestanden voor zo’n 2.500 euro en noem maar op. Alleen kan je geen rijbewijzen meer kopen noch is de handel in paspoorten amper nog mogelijk. Drugs zijn de vijand van Vučić. Hij bestrijdt ze echt. Zo vluchtten de criminelen op korte termijn Belgrado uit, richting Novi Sad waar je plots, op enkele weken tijd, niet anders meer zag rijden dan luxewagens. Het antwoord daarop is nu een sterke politiemacht die zeer actief is. Dat is een positieve zaak. De enige tot nu toe.

EU? Rusland?                       

En daar komen we tot hét hete hangijzer. Kiezen voor de EU of kiezen voor Rusland. In zijn jeugdjaren was Vučić tegen de EU. Hij was een Servisch nationalist, compromisloos tot hij van de macht proefde en tot zijn leider Seselj uit het blikveld verdween en veraf in een cel belandde in Den Haag. Toen ging hij samen met anderen kiezen voor pragmatisme en ging de situatie aanvaarden zoals ze was. Kosovo zou niet erkend worden als onafhankelijke staat, maar er kwamen wel bilaterale gesprekken geleid door de EU. De EU bleek een goed verleidster te zijn, en Vučić koos, samen met Dacic, een pro- EU koers te varen, maar met goede contacten met Rusland. Een land dat tegen de Amerikaanse en Duitse investeringen zou gaan vechten door zelf zwaar te investeren in energie (Gasprom is dominant aanwezig) en in militaire industrie. Een Amerikaanse basis komt er allicht nog niet al te snel in huidig Servië, maar ook de Russen richten geen legerbasis in, ook al was daar nog niet heel lang geleden sprake van.

Vučić aanvaardt in feite dat Kosovo geen deel meer is van Servië en is zelfs al gaan praten met de Bosnische leiders, en dit nog wel als zijn eerste buitenlands bezoek al eerste minister. Al Jazeera had er opvallend veel aandacht voor. Hij aanvaardt nu dus ook de feitelijke islamietische staat Bosnië, hij die 100 moslims per dode Serviër zou ombrengen. Doet het niet denken aan de uitroep van Wilfried Martens: “Geef ons wapens!!”?

Liberale economie door wie?

De vorige regering trok als economisch adviseur of beter zoals men het in Servië formuleerde: financieel goeroe (juni 2013), een draak aan. Niemand minder dan de socialist en pervers Domique Strauss-Kahn. Het was Aleksandar Vučić, de man die vecht tegen corruptie en financieel wanbeheer, die persoonlijk DSK opbelde en hem de job aanbood.

Servië voert nu een zeer liberale economische politiek en schenkt de bedrijven weg aan buitenlandse investeerders die amper moeten investeren. Nu ja, ze moderniseren wel de verouderde industrie en andere bedrijfstakken. Dat was ook hoognodig, zeker na de vernielingen van de bombardementen door de NAVO in 1999. Er is veel niet heropgebouwd en de Servische bevolking moddert maar aan, haar plan trekkend met al dan niet meer te verdienen in het zwart om rond te komen. De mensen zijn ook moegestreden en snakken naar lucht. Ze ontvangen de bedrijven van Duitsland – zij spelen het openlijk – met open armen. Als ware het de Messias! Vermeld ik nog even hierbij dat een drietal dagen voor de verkiezingen Vučić in het lang en het breed kon uitpakken in het nieuws met de overname van Ikarbus door Mercedes en met de realisatie van de vernieuwde fabriek en verhoogde tewerkstelling. Ja, hij heeft het goed gespeeld.

Zowel de EU als Rusland weten niet goed wat doen. De EU aast om geopolitieke redenen op Servië en de kans is groot dat het land binnen een jaar of zeven lid zal worden, voor Albanië, Montenegro en Macedonië. Of dat lidmaatschap doorgaat, hangt af van hoe sterk de Russen druk kunnen uitoefenen om er voet aan grond te houden. Als Servië wegvalt, is er in heel Europa niet één uitvalsbasis meer voor Rusland en verzwakt de strategische positie van Rusland op het Europese vasteland enorm. Zien of dit dus wel kan want de Serviërs zijn niet zwaar EU-gezind en hebben een boon voor het Slavische broedervolk.

De geschiedenis zal uitwijzen hoe alles draait en keert.